Nước Mỹ phá hủy 4 đập nước trên sông trong cố-gắng tái-tạo thiên-nhiên

https://www.msn.com/en-us/news/world/us-to-demolish-four-dams-in-river-restoration-effort/ar-AA14eWGP?ocid=msedgdhp&pc=U531&cvid=f5eff8cf9c8e4f8aaa297c6464d07655

 

Nước Mỹ phá hủy 4 đập nước trên sông trong cố-gắng tái-tạo thiên-nhiên

Nov 17

5 Comments

 

Thứ Năm vừa rồi, Ủy-ban Điều-tiết Năng-lượng Liên-bang: Federal Energy Regulatory Commission(FERC) đã chấp-thuận chương-trình phá-hủy 4 đập nước trên một con sông của tiểu-bang California để mở môi-trường sống dài nhiều dặm của 'cá salmon: cá Hồi'. Đây là việc phá-hủy đập, tái-tạo môi-trường sống lớn nhất trên thế-giới tính về tương-lai.

To restore habit for native salmon, Indigenous advocates in the US have pushed for the removal of structures like the Iron Gate Dam on the lower Klamath River in Hornbrook, California [File: Gillian Flaccus/AP Photo]

© Provided by Al Jazeera

lower Klamath River in Hornbrook, California

Việc tất cả đều bỏ phiếu chấp-thuận của Ủy-ban FERC về hạ-nguồn của con sông Klamath là cản-trở cuối cùng đánh dấu một dự-án lớn tới $500 triệu được đỡ-đầu bởi các Bộ-lạc Thổ-dân Châu Mỹ, và các Nhà Bảo-vệ môi-trường trong nhiều năm. Theo chương-trình thì  phần hạ-lưu của con sông lớn thứ hai California, sẽ có dòng nước chảy tự-nhiên sau hơn một thế-kỷ.

Những Bộ-lạc da đỏ tùy-thuộc vào dòng sông Klamath và cá hồi để duy-trì nếp sống của họ, và đứng đằng sau nỗ lực phá vỡ đập nước ở vùng hoang vắng thuộc hai tiểu-bang California và Oregon. Nếu không có điều gì rắc-rối không ai lường trước được, hai tiểu-bang California, Oregon và Ủy-ban đã được lập để trông nom công việc sẽ nhận những chuyển nhượng chủ-quyền và bắt đầu việc phá bỏ đập nước vào mùa hè này.

Joseph James,  chủ-tịch của vùng Yurok tuyên bố sau cuộc bỏ phiếu: "Cá Hồi Klamath đang trên đường về nhà. Dân chúng đã chiến-thắng xứng đáng. Với sự-kiện này, chúng tôi mang trọng-trách với đàn cá đã nuôi sống chúng tôi từ ngày khai thiên lập địa.”

Yurok Tribal Chairman Joe James speaks about water issues the tribe is facing at a joint session of the Assembly Water, Parks and Wildlife Committee and the Assembly Select Committee on Native American Affairs at the state Capitol on Tuesday morning. (Screenshot)

Ông Bob Gravely, phát ngôn viên của hãng điện PacifiCorp cho biết:  "Con đập chỉ cung cấp ít hơn 2% điện - đủ cho lối 70,000 căn nhà - khi nó hoạt-động hết công-suất. Tuy nhiên, nó thường hoạt-động dưới mức này đa-số thời-gian, vì mực nước thấp của con sông, và những lý-do khác. Cuộc bầu-cử vào Thứ Năm vừa rồi chỉ là một quyết-định thương-mại."

Hãng PacifiCorp đáng lẽ đã phải chi tiêu cả trăm triệu để xây: thang cho cá, lưới cá và những nâng-cấp về môi-trường, những hạng mục chưa có khi con đập cũ-kỹ được xây. Với thoả-thuận hôm Thứ Năm, hãng tiện-ích chỉ phải chi $200 triệu, còn $250 triệu nữa là phần của các cử-tri đã chấp-thuận cho phép bán "Bond" lấy tiền.

Ông Bob Gravely nói thêm về những đập sắ́p bị phá: "Chúng tôi đóng cửa hãng và làm những cánh-đồng gió, phí tổn sẽ được cộng lại; đây không phải là chuyện một đổi một; chúng tôi tận dụng những gì có thể làm được, công xuất không đủ, khách hàng sẽ phải dùng điện ít đi."

Amy Souers Kober, phát ngôn viên của tổ-chức American Rivers (Theo dõi việc phá các đập nước, và cổ võ cho việc tái-tạo môi-trường trước khi có đập nước: https://www.americanrivers.org/), chia sẻ: "Chấp thuận sự trao lại giấy phép hoạt động của các đập nước là nền-tảng vững-vàng cho việc tái-tạo môi trường sống của cá Hồi, là công việc làm nên lịch-sử - thước đo là số đập nước và môi-trường sống được tái tạo cho cá Hồi - đây là công việc to lớn nhất trên thế-giới."

Amy Souers Kober is vice president of communications for American Rivers. She lives in Portland, Oregon.

Cô Amy nói thêm: "Hơn 483km (300 miles) của sông Klamath và chi nhánh của nó trở lại là môi-trường sống của cá Hồi".

Những quyết-định theo xu-hướng phá bỏ những đập nước cũ-kỹ của Hoa-Kỳ khi giấy phép hoạt-động của chúng đối-diện với cùng loại khuyến-cáo về chi-phí sửa-chữa như đập nước ở sông Klamath cũng sẽ gặp chung số-phận.

-o0o-

Related video: Indian River County voters asked to preserve environmentally-sensitive land

https://www.youtube.com/watch?v=ajXCBDiHBlE

-o0o-

Theo tin-tức từ American Rivers, tính đến Tháng Hai, khắp nước Mỹ đã có 1,951 đập nước bị phá bỏ, kể cả 57 cái trong năm 2021. Đa số đập nước bị phá bỏ khi chúng đã quá cũ, và giấy phép hoạt động đã hết hạn.

Các ủy-viên của hội-đồng xét sử đã gọi quyết-định về đập nước ở Klamath là "mạnh-mẽ" và "mang tính-lịch-sử" cần làm, vì mọi người đang trong Tháng Truyền-thống của Thổ-dân Bản-địa, và sự quan-trọng của việc phục-hồi môi-trường sống của cá Hồi là nếp sống văn-hoá của nhiều bộ-lạc trong vùng.

Federal Regulatory Commission: (FERC) Chairman Richard Glick nói: "Một số người có thể hỏi Bây giờ là lúc mọi người muốn không có khí thải, 'Tại sao chúng ta phá đập?' Điều đầu tiên, Đây không phải là điều sảy ra hàng ngày... Rất nhiều chương-trình này được cấp phép nhiều năm trước khi không ai có ý nghĩ gì về môi-trường, một số chương-trình có hậu-quả lớn lao đối với thiên-nhiên, cũng như đối với cá."

Chairman Richard Glick was named by President Biden to be Chairman of the Federal Regulatory Commission on January 21, 2021

Ông nói thêm, trong quá-khứ Hội-đồng không nghĩ tới hậu-quả của các chương-trình năng-lượng đối với các bộ lạc, nhưng vấn-đề trở nên "yếu-tố rất quan-trọng" hôm Thứ Năm vừa qua.

Các người của các bộ lạc Yurok, Karuk và Hoopa Valley và những người ủng-hộ khác làm một cuộc đốt lửa trại và theo dõi cuộc bỏ phiếu về một dải cát ở sông Klamath qua sóng truyền từ vệ-tinh tượng-trưng cho niềm hy-vọng của con sông sẽ sống lại.

FERC Commissioner Willie Phillips nói: "Tôi hiểu một số bộ-lạc đang theo dõi buổi họp hôm nay về một dải cát trên sông, và tôi nâng ly chúc mừng họ."

Commissioner Willie L. Phillips was nominated to the Federal Energy Regulatory Commission by President Biden.

Tom Kiernan, chủ-tịch của American Rivers phát-biểu rằng cuộc họp đã diễn ra tại thời điểm quan-trọng khi con người đã gây ra sự thay-đổi khí-hậu của vùng đất phía tây Hoa-kỳ bằng những cuộc hạn-hán lâu dài. Ông nói thêm, để cho con sông lớn thứ hai của tiểu-bang California được chảy tự-do, hai vùng ngập lụt, và đầm lầy được hoạt-động bình-thường sẽ cải thiện vấn-đề.

Tom Kiernan will start at American Rivers on February 22, 2021. The CEO search was led by Koya Leadership Partners.

Ông ta nói thêm: "Cách tốt nhất đễ điều tiết sự ngập lụt và khô hạn là để cho con sông được chảy một cách tự-nhiên."

Lưu-vực sông Klamath bao phủ một vùng rộng hơn 14,500 dặm vuông (37,500 cây số vuông) và sông Klamath nguyên là con sông lớn thứ ba trong việc sản-suất cá Hồi ở miền Tây. Nhưng việc xây đập trong khoảng 1918 và 1962, đã cắt con sông làm hai, và ngăn cản cá Hồi tới nơi sinh-sản ở thượng nguồn. Hậu quả, lượng cá Hồi di chuyển cũng đã giảm trong khoảng thời gian trên.

Đập nước nhỏ nhất, Copco 2, sẽ bị phá vào mùa hè này. Số đập còn lại - một ở phía Nam Oregon và hai cái ở California - sẽ được giảm lượng nước từ từ, bắt đầu vào năm 2024 với dự trù sẽ trở lại tình-trạng nguyên-thủy vào cuối năm.

Copco 2

Chương-trình hủy những đập nước đã gây nhiều tranh cãi.

Các chủ nhà ở vùng hồ nước nhân-tạo, Copco Lake, chống-đối mạnh-mẽ chương-trình phá hủy đập. Các người đóng thuế ở vùng thôn-quê quanh các đập nước lo sợ rằng họ sẽ phải trả tiền thiếu thốn của chương-trình khi được thi-hành. Các chỉ-trích cũng lo sợ việc phá hủy đập không đủ để cứu cá Hồi trở về nơi sinh sống vì những thay đổi của biển cả.

Richard Marshall, chủ-tịch của Siskiyou County Water Users Association, nói: "Câu hỏi chính là, phá đập thì có gia-tăng việc sản-suất cá Hồi không? Vấn-đề là những biến đổi của biển cả, phá đập có thể chỉ là một việc vô bổ. Không ai giải-quyết một vấn nạn hiện-tại chỉ bằng cách phá bỏ các đập nước." 

Richard Marshall Siskiyou County Water Users Association SCWUA

Những quản-trị viên đã giơ cờ cảnh cáo về nguy-cơ phá-sản và những vấn-đề trách-nhiệm trong năm 2020, đã gần như giết chết chương-trình, nhưng 2 tiểu-bang Oregon, California và  hãng điện PacifiCorp điều hành các đập thủy-điện, có chủ là tỷ phú Warren Buffett, chủ của hãng Berkshire Hathaway, hợp lại và bỏ thêm $50 triệu vào quỹ dự phòng.

Hãng PacifiCorp tiếp-tục điều-hành các đập nước cho tới khi việc phá đập bắt đầu.

Đập nước to lớn nhất của nước Mỹ được phá bỏ cho tới hôm nay là 2 đập trên sông Elwha của bán đảo Olympic Peninsula thuộc tiểu-bang Washington vào năm 2012.

Elwha River, WA