Hệ-thống trung-tâm của Cơ-quan Hàng-không Dân-sự Hoa-kỳ trong việc gây ra sự rối-loạn hàng-không?

 

https://www.cbsnews.com/news/faa-notam-definition-outage-notice-to-air-missions/

Hệ-thống trung-tâm của Cơ-quan Hàng-không Dân-sự Hoa-kỳ trong việc gây ra sự rối-loạn hàng-không?

moneywatch

BY IRINA IVANOVA

 

UPDATED ON: JANUARY 11, 2023 / 3:31 PM / MONEYWATCH

 

NOTAM là gì, hệ-thống chính-yếu của FAA: Cơ-quan Hàng-không Liên-bang bị hư

https://www.youtube.com/watch?v=fLCi6NzkiJs&t=9s

 

Không-phận của Hoa-kỳ bị ngưng trong nhiều tiếng đồng-hồ sáng Thứ Tư (01/11/2023) sau một trục-trặc của hệ-thống máy vi-tính chuyên gởi những cảnh báo cho phi-công.

Cơ-quan FAA cho biết "Hệ-thống thông-báo tin-tức cho những chuyến bay" , hay NOTAM, bị hư, và không phân-tích các dữ-liệu mới. Hệ-thống này có từ nửa thế-kỷ trước, cung-cấp cho phi-công những tin được cập-nhật liên-tục về tình-trạng của các chuyến bay. Theo như trang nhà của FAA,  NOTAM cung-cấp "những tin thiết-yếu cho những người đảm nhận công việc của những chuyến bay, nhưng quá xa với thời-gian để có thể chuyền đi bằng những cách  khác."

Một người thuộc các hãng hàng-không cho CBS News biết sự hư-hỏng là "một vấn-đề lớn"

 

NOTAM được lập ra từ khi nào?

Theo các tài-liệu của FAA, các hoạt-động không-lưu bắt đầu dùng hệ-thống NOTAM từ năm 1947. Vào lúc đó, những tin-tức được phỏng theo "Tin cho các tàu bè", giúp các thuyền-trưởng về những rủi ro khi đi biển.

Khi hệ-thống được thành-lập, những tin-tức hàng-không có tên là "Tin cho nhân-viên phi-hành". Nó được đôi tên thành "Thông-báo cho các phi-vụ" vào năm trước.

Các NOTAM vào thời đó dùng điện-thoại để liên-lạc, các phi-công dùng những trạm điện-thoạt dành riêng để lấy các tin-tức hũu dụng cho mình, ngày nay nhờ hệ-thống điện-toán toàn cầu WWW, họ lấy tin trên mạng.

 

FAA lifts ground stop after computer outage delays flights nationwide

https://www.youtube.com/watch?v=PBx_Jpptod0

 

NOTAM cho những tin-tức gì?

Theo cơ-quan FAA, một NOTAM gồm "tin không bình thường", tin về tình-trạng của các không-lộ.  Các cảnh báo với những tin như: giờ, phi-trường, vị-trí và tình-trạng những nơi được nêu tên, những chướng ngại, rủi-ro, những cản-trở, hay dịch-vụ.

Để gói gém nhiều tin-tức, sự thông-báo phải dùng nhiều chữ tắt mà máy vi-tính đọc được. Theo cơ-quan FAA, những chữ tắt được định bởi tổ chức Hàng-không Dân-sự Thế-giới: International Civil Aviation Organization (ICAO), trông nom việc di-chuyển bằng đường hàng-không trên thế-giới. Nếu không có từ tắt thì "Tiếng Anh thông thường:plain language" được dùng trong NOTAM.

Những tin-tức được chuyền-tải bởi NOTAM bao gồm những tin tầm-thường cho đến tin quan-trọng. Thei hãng Reutres, bản tin "có thể có những từ như đường băng đóng cửa, cảnh cáo rủi ro của chim-chóc hay những chướng-ngại của các xây-dựng ở độ cao thấp". Theo như dịch-vụ thông tin thì NOTAM của những chuyến bay quốc-tế, có thể dài cả 200 trang giấy.

 

Đọc một NOTAM như thế nào?

Năm 2020, cơ-quan FAA cho các thí-dụ của NOTAM như sau:

Notice: ...OBST TOWER LGT (ASR 1050171) 383430.80N0844921.70W (18.9NM ESE 8I1) 1229FT (289FT AGL) U/S ...

Bản dịch: Một tháp chướng ngại ở 18,9 dặm đông/đông nam của phi-trường 8l1 (18.9NM ESE 8I1) - cũng được biết là phi-trường Robinson ở thành-phố Vevay, iểu-bang Indiana - không có đèn báo theo luật lệ hiện-hành.

 

Notice: !MIV MM/NNNN EVY RWY 11/29 CLSD DLY 2200-0900 YY05142200-YY05170900

Translation: Military aircraft are operating within a three nautical mile radius of the Calhoun County Airport (Blountstown, Florida) from the surface to 14,000 feet, between 5 p.m. Eastern time and 1 p.m. Eastern time each day starting on Sunday, May 14 and ending on Wednesday, May 17.

Bản dịch: Máy bay quân-sự hoạt động trong bán kính 3 dặm của phi-trường Calhoun (thành-phố Blountstown, bang Florida) từ mặt đất tới độ cao 14,000 bộ, thời gian  1 giờ chiều tới 5 giờ chiều, giờ miền Đông mỗi ngày, bắt đầu từ Chủ-nhật, 14 tháng Năm, và chấm dứt Thư Tư, ngày 17 tháng Năm.

 

Notice: AIRSPACE AEROBATIC ACFT WI AN AREA DEFINED AS 1NM RADIUS OF FSO SFC-3500FT DLY 1600-1700

Bản dịch: Bay biểu diễn đang sảy ra trong bán kính một dặm của phi-trường Franklin thuộc thành-phố Highgate, tiểu-bang Vermont.

 

Air travel begins returning to normal following FAA outage that grounded flights

https://www.youtube.com/watch?v=diB8P-VVxys

 

Khi nào hệ-thống NOTAM bị hư?

Theo một nhân-viên của FAA, hệ-thống NOTAM bị hư đêm Thứ Ba, lúc 8:28 p.m. giờ miền Đông. Sự hư hỏng cản trở thông-báo mới hay cập-nhật không chuyển tới các phi-công, hãng thông-tấn AP cho biết.

Cơ-quan FAA đành dùng điện-thoại để giữ việc cất cánh qua đêm, nhưng khi ngày tới, số chuyến bay tăng, tràn ngập hệ-thống điện-thoại dự-phòng, hãng thông-tấn AP cho biết.

 

Hệ-thống NOTAM có bị hư trong quá-khứ không?

Những người trong ngành lâu năm nói với AP họ không nhớ được một sự hư-hỏng kỹ-thuật làm nên một tình-trạng to lớn như vụ này.

Tim Campbell, trước là phó giám-đốc điều-hành thời-khoá-biểu các phi-cơ của hãng American Airlines và bây giờ làm tư-vấn ở thành-phố Minneapolis nói với AP: "Thỉnh-thoảng cũng có những vấn-đề chỗ này, chỗ kia, nhưng chuyện bây giờ thì có tính cách lịch-sử."

John Cox, trước là phi-công và chuyên gia về an-ninh phi-hành, nói với "wire service" rằng đã có những cuộc nói chuyện trong kỹ-nghệ hàng-không nhiều năm qua về việc canh-tân hệ-thống NOTAM, nhưng ông ta không biết tuổi của máy mà FAA dùng.

Ông ta nói thêm: "Tôi đã bay 53 năm. Tôi chưa hề nghe hệ-thống bị hư như thế này. Đây là một việc gì không bình thường đã sảy ra."

Peter Greenberg của  CBS News báo cáo lần trước có nhiều chuyến bay bị giữ dưới đất lâu như thế này là sau vụ khủng-bố 11 tháng Chín, năm 2001.

 

Điều gì đã làm ra sự hư-hỏng?

Cơ-quan FAA đã khôi-phục lại hệ-thống NOTAM ít phút trước 9 a.m. sáng, nhưng kể từ chiều Thứ Tư, vẫn chưa ai đưa ra được nguyên-nhân của sự hư-hỏng.

Cơ-quan FAA tuyên-bố: "Chúng tôi vẫn đang tiếp-tục tìm tòi về nguyên-nhân của vấn-đề lúc đầu."

Karine Jean-Pierre, phát ngôn viên của toà Bạch Ốc đã tweet như sau: "Chưa  có bằng chứng về một khủng bố điện-toán, nhưng Tổng-thống đã chỉ-thị cho DOT: Bộ Giao-thông, Mở một cuộc điểu-tra sâu rộng về nguyên do. Cơ quan FAA sẽ thường xuyên cập nhật về chuyện này."

Một số chuyên-gia về hàng-không đổ lỗi về tuổi của hệ-thống.

Campbell, chuyên-gia tư-vấn ở thành-phố Minneapolis, nói với the AP.

"Hệ-thống của họ là máy vi-tính lớn, thường là đáng tin-cậy, nhưng chúng quá cũ. Người ta nghi-ngờ về kỹ-thuật của FAA, không chỉ về hệ-thống NOTAM".

Năm 2021, hạ̣-viện đã thông-qua một dự-luật đòi hỏi FAA thành-lập một nhóm có nhiệm-vụ cải-tiến hệ-thống NOTAM. Nhưng dự-luật này chưa bao giờ được đưa lên Thượng-viện.

Nghị-sĩ Dân-chủ Maria Cantwell, của tiểu-bang Washington, là chủ-tịch của Ủy-ban Thượng-viện về: Thương-mại, Khoa-học và Giao-thông nói Ủy-ban của ông sẽ điều-tra vụ hư-hỏng này.

Ông ta tweet như sau: "Mục-tiêu số một sẽ là An-ninh. Trong khi ủy-̣ban chờ đợi FAA tái ra lệnh, chúng tôi sẽ chú tâm vào điều gì đã gây ra sự̣ hư hỏng, và sự trùng lập có giúp gì cho việc giảm thiểu sự hư hỏng trong tương-lai. Quần chúng cần một hệ-thống kiểm-soát không-lưu vững vàng hơn."

-- Báo cáo từ hãng CBS News của Kathryn Krupnik và  Kris Van Cleave và Associated Press.

[img]https://i.postimg.cc/FsQBmNHb/Irina-Ivanova.jpg[/img]

BY IRINA IVANOVA

Covers:  economics, economic justice, housing, real estate, work and labor law, consumer privacy, personal finance, climate change, energy, plastic