MỘT BÀI HỌC CAY ĐẮNG
Thursday, October 31, 2019
MỘT BÀI HỌC CAY ĐẮNG
Ls Lê Đức Minh/ Việt Luận
[
Kể từ khi phát
hiện ra âm mưu xâm nhập của công ty Huawei tại Úc, nước Úc đã
bắt đầu
một tiến trình cảnh báo cả thế giới về mối nguy Trung Quốc. Có thể nói
không sai rằng chính
Úc là quốc gia đã
khơi mào cho cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Tuy nhiên
Úc vẫn rất khôn
khéo trong quan hệ với Trung Quốc và
xác định rõ
rằng vấn
đề thương mại giữa Úc và
Trung Quốc là
vấn đề
quan trọng nhất mà Úc
cần lưu
tâm. Hiện tại Úc vẫn là
quốc gia
xuất siêu sang Trung Quốc và nếu kinh tế Trung Quốc suy yếu chắc chắn nền kinh tế Úc sẽ bị ảnh hưởng xấu.
Nhưng về mặt chính trị Úc đã tỏ ra quyết liệt ngăn chận cuộc xâm lăng mềm của Trung Quốc và chận đứng các hoạt động gián điệp của Trung Quốc tại Úc. Một trong những trận chiến quan trọng của Úc là chận đứng việc xâm nhập của Trung Quốc vào các trường đại học, vốn là những trung tâm nghiên cứu và phát minh
của Úc. Một trong những việc quan trọng cần làm là giám
sát chặt chẽ việc các sinh viên Trung Quốc tham dự vào những chương trình nghiên
cứu quan trọng của Úc. Việc này làm chúng ta nhớ lại một bài học cay đắng.
Tháng
11 năm 2000, bốn viên
chức của
chính quyền tỉnh Giang
Tô (Jiangsu - China) đến Sydney để gặp
một khoa học gia Úc
tên là Shi Zhengrong. Sau đó trong một buổi tiệc tại nhà riêng của Shi ở Beacon Hill, trưởng đoàn đại diện của chính
quyền
Jiangsu đã ngỏ lời mời Shi
trở về Trung quốc làm việc.
Shi Zhengrong
Shi đến Úc du học trước khi xảy ra sự kiện Thiên An Môn,
Shi đã trở thành công dân Úc và thành lập gia đình với hy vọng rằng cuộc đời sẽ trôi đi bình an với vợ con. Tuy nhiên trước lời đề nghị của chính quyền Trung quốc, Shi quyết định đánh một ván bài liều.
Mùa
đông năm 2001 Shi cùng vợ và đứa con trai 7
tuổi lên máy bay rời khỏi nước Úc. Sau đó cả gia đình đến thành
phố
Wusi, thủ phủ của tỉnh Jiangsu. Trong vòng
5 năm Shi trở thành
một
trong những người giàu nhất Trung quốc.
Shi và chính quyền thành phố Wusi đã
hợp tác thành lập công
ty Suntech Power Holdings Company. Công ty này đã trở thành công ty đầu tiên tại Trung quốc có
tên trên thị trường chứng khoáng
New York. Hiện nay công
ty Suntech của Shi trị giá
6 tỷ đô la và là nhà sản xuất kính năng lượng mặt trời lớn hàng
thứ hai
trên toàn thế giới.
Shi Zhengrong sinh năm 1963 trong một gia đình nông dân sinh sống trên một cù
lao giữa dòng
sông Trường Giang (Yangtze). Dưới thời Mao, gia đình của Shi hiếm khi có
đủ cơm
ăn. Do nghèo quá, cha mẹ Shi phải
mang Shi cho một gia đình
nông dân khác làm con nuôi. Lớn lên
Shi học rất giỏi và
trong những năm 1980 đã
được chính quyền cấp học bổng theo học đại học ngành quang học tại Mãn
Châu.
Nước Úc đã phát triển kỹ thuật về năng lượng mặt trời nhiều thập niên trước khi Shi trở thành công dân Úc. Những tài năng về năng lượng mặt trời của Úc không chỉ nằm trong vấn đề là nước Úc có ánh nắng chan hòa quanh
năm. Trong thập niên 1970 công ty Telecom Úc đã dùng những trạm trung chuyển chạy bằng
năng lượng mặt trời để chuyển sóng điện thoại đến những vùng xa xôi.
Telecom Úc không phải là nhà sáng chế kính năng lượng mặt trời. Trong thập niên 1940 công ty Bell ở Hoa kỳ đã sáng chế những tế bào
silicon để biến năng lượng mặt trời thành điện năng. Kỹ thuật này
đã được ứng dụng trong ngành
khoa học không
gian và phi thuyền vũ trụ. Do vị trí
của mình, Úc đã trở thành nơi thử nghiệm hầu hết các
sáng chế sử dụng năng lượng mặt trời. Và trong những thời điểm đó
xuất hiện
một nhà nghiên cứu người Úc. Đó là Martin Green.
Martin
Green in 2015
Giáo sư Green vốn là một nhà
khoa học về điện và
nhận ra
rằng việc chế tạo những tế bào
quang điện có
khả năng
biến năng lượng mặt trời thành
điện
năng là một lĩnh vực có nhiều hứa hẹn. Năm 1974 Green thành lập nhóm
nghiên cứu điện mặt trời tại đại học NSW và bắt đầu nghiên
cứu chế
tạo các tế bào quang điện silicon. Năm 1983 chính phủ Hoa kỳ thông
qua Bộ năng lượng bắt đầu chính thức tài
trợ cho
Green trong nghiên cứu về quang điện.
Khi tài
trợ của
chính phủ Hoa kỳ giảm
dần vào những năm 1980
thì nhóm nghiên cứu của Green lại
tiếp tục nhận được sự tài trợ hậu hĩnh của
chính phủ liên bang Úc. Những thành công về nghiên
cứu
khoa học của Úc
cho thấy rằng về mặt tài
chính, các nhà khoa học Úc
không thể nào có
thể nhận
được những nguồn tài trợ lớn lao như ở
Trung quốc và Hoa
kỳ. Tuy
nhiên việc đầu tư vào đúng người đúng
chỗ chính là đặc điểm của vấn đề nghiên cứu khoa học tại Úc.
Nhóm nghiên cứu của Green được xem là một trong những nhóm khoa học gia làm việc hiệu quả nhất vào giai đoạn đó. Một trong những tiến sĩ đầu tiên làm việc dưới quyền Green là Bruce Godfrey vào những năm 1970. Khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, Bruce chuyển sang làm việc cho công ty Tideland Signal của Hoa kỳ. Công ty này là công ty hàng đầu trên thế giới trong việc chế tạo các thiết bị hàng hải dùng năng lượng mặt trời. Tideland Signal đồng ý đặt nhà máy của họ tại Sydney để tạo điều kiện cho Bruce
Geofrey làm việc. Công ty này
là nơi đã sản xuất ra hàng loạt những nhà khoa học trẻ về năng lượng mặt trời.
Người sáng chói nhất trong đó là Stuart
Wenham. Chính Stuart Wenham là người đã giúp Bruce thiết lập hệ thống sản xuất các tế bào quang điện cho công ty
Tideland Signal. Đây là những tế bào quang điện hoạt động hiệu quả nhất trên thế giới. Sau đó Stuart Wenham đã trở thành tiến sĩ khoa học dưới sự dìu dắt của Green.
Giáo sư Stuart Wenham mô tả Green như là một nhà lý thuyết và nghiên cứu về điện mặt trời xuất sắc
nhất thế giới. Wenham và Green đã sáng chế ra một thiết bị đơn giản để
làm cho tế bào quang điện đón nhất ánh nắng mặt trời đến mức tối đa. Thiết bị này sau đó được xem là một trong 100 sáng chế nổi bật nhất của nước Úc trong thế kỷ 20. Các tế bào quang điện này chuyển được 20% năng lượng mặt trời thành năng lượng điện.
Tuy nhiên về mặt thương mại thiết bị này không mang lại nhiều thành quả về tài chính. Từ năm 1985 nhóm nghiên cứu của Wenham và Green đã thu hút
được những sinh viên xuất sắc nhất tham gia nghiên cứu và một trong số những nhân vật này là chàng sinh viên nghèo đến từ Yangzhong ở Trung quốc.
Năm 1989, Shi làm việc tại khoa vật lý của trường đại học NSW và được giáo sư Martin Green hướng dẫn nghiên cứu quang điện và làm luận án tiến sĩ. Shi đã hoàn tất luận án tiến sĩ với thời gian nhanh nhất
chưa từng có trong lịch sử của trường đại học NSW.
Tuy nhiên
trình độ khoa học của Shi không giúp gì nhiều cho ông trên con đường doanh nghiệp cho đến khi Shi được
tuyển dụng vào
làm việc trong ngành
công nghiệp này
tại Úc. Năm 1995 Wenham và Green quyết định thương
mại hóa thiết bị tế bào quang điện đặc biệt của họ. Shi được tham gia làm việc trong dự án
này với sự bảo trợ của công
ty Pacific Power, vốn là
công ty điện lực của chính
phủ NSW.
Công
ty Pacific Powar đồng ý
đầu tư
47 triệu đô la với nhóm của Wenham và
Green để thành
lập công ty sản xuất pin mặt trời có tên là Pacific Solar. Phòng thí nghiệm của công ty là một tòa
nhà nhỏ ở vùng
Botany nơi các mục đích
của các kỹ sư là
làm sao chế tạo một tế bào
quang điện từ kích
thước của
một máy ipod thành một pin mặt trời
với kích thước của một chiếc
tivi LCD cở lớn. Shi được bổ nhiệm là
phó giám đốc đặc trách
các công tác nghiên cứu dưới quyền quản trị của Green và Wenham.
Tiền bạc và khoa học là hai lĩnh
vực rất khác nhau. Tuy nhiên trong kinh doanh sự kết hợp đúng đắn giữa khoa học và tiền bạc sẽ tạo ra những thành tựu ngoạn mục. Công ty mới thành lập phải tính từng ngày cho đến khi họ không còn tiền để nghiên cứu nữa. Do đó công ty phải chịu một áp lực rất lớn là họ phải tạo được một sản phẩm
mới có thể bán được trước khi ngân sách cạn kiệt.
Sau 3 năm làm
việc với Pacific Solar, Shi cho rằng ngân sách của công ty không còn cầm cự được bao lâu nữa. Shi chủ trương rằng thay vì cố gắng tạo ra những viên pin mặt trời hoản hảo nhất, công ty nên sản xuất những pin mặt trời với số lượng
lớn để thay thế cho kỹ thuật đã
lỗi thời nhắm thu lợi nhuận cho công ty có đủ ngân sách để tiếp tục nghiên cứu. Cùng
lúc Shi nhận ra rằng kỹ thuật quang điện dùng trong chương trình không gian của Hoa kỳ đã hết hạn bảo lưu theo luật bản quyền trí tuệ. Shi cho rằng nếu dùng kỹ thuật này kết hợp với nguồn nhân công rẻ mạt tại Trung quốc sẽ tạo ra được
những pin mặt trời rẻ tiền và
từ đó
có điều kiện để hoàn
thiện hơn kỹ thuật này.
Trong khi các công ty sản xuất pin mặt trời tại Hoa
kỳ và Đức tìm cách tự động hóa thiết bị sản xuất, thì ngược lại Shi lại phi tự động hóa các hoạt động sản xuất pin mặt trời
của mình. Vào năm 2000 các nhà máy của Suntech dùng hàng trăm công nhân được huấn luyện để lắp những tấm kính silicon
bằng tay. Những công nhân này được đối đãi tốt. Họ được ăn ngũ tại công ty và được huấn nghệ đàng hoàng. Trong khi Trung quốc vẫn còn đang là một quốc gia sản xuất những mặt hàng chất lượng kém rẻ tiền nhất thế giới, thì Trung quốc lại cũng là một quốc gia sản xuất những tấm pin mặt trời rẽ nhất thế giới.
Năm 2001 Shi đệ trình
một dự án doanh nghiệp lên
cho chính quyền thành
phố Wuxi
trong đó Shi đưa ra ý kiến sản xuất những
tấm pin mặt trời giá 5 đô la
cho mỗi đơn vị điện sản xuất (Watt) xuống còn 3 đô la. Trong vòng hai năm giá sản xuất chỉ còn là 2.8 đô la với sự giúp sức của hơn 300 công
nhân.
Trong khi đó công ty Pacific Solar gặp khó khăn. Sau khi Shi ra đi công ty Pacific Power từ chối cung cấp tài chính
cho công ty Pacific Solar nữa. Pacific Solar tìm nhà bảo trợ mới từ Ý tuy nhiên nổ lực sản xuất pin mặt trời tại Úc thất bại vì giá thành sản xuất quá cao. Năm 2005 khi Suntech có tên trên
thị trường chứng khoán New York, Pacific Solar tìm kiếm nguồn đầu tư mới. Công ty Q-Cells một công ty hàng đầu của Đức đồng ý mua kỹ thuật của Wenham và Green và sản xuất những thiết bị pin mặt trời mong tại vùng Thalheim, một vùng thuộc Đông Đức trước đây. Nhưng công ty này vẫn không thể so sánh được với sức sản xuất vũ bão sản phẩm có giá cực rẻ của Suntech. Năm 2010 Shi mua lại một phần
của công ty Q-Cells. Hành động này đã làm cho kỹ thuật tiên tiến của Úc đi thẳng vào dây chuyền sản xuất của công ty Suntech và
khiến cho nhiều khoa học
gia và kỹ sư của Úc trở thành những nhân vật hàng đầu của Suntech.
Có người nói đây là thành tựu của khoa học và nền giáo
dục Úc. Nhưng thật ra Úc
đã ra công đào tạo và
cung cấp cho Trung Quốc một nhà khoa học, một nhà
tỷ phú, góp phần làm
cho Trung Quốc lớn mạnh đến nỗi giờ đây Úc phải trực diện đối mặt với mối nguy từ Trung Quốc.
Ls Lê Đức Minh
Posted by Anges at 10:47 PM
No comments:
Post a Comment