Việt Nam và “Thế Giới Phẳng”
Thứ Tư, 24 tháng 12, 2014
Việt Nam và “Thế Giới Phẳng”
Trong tác phẩm “The World Is Flat” (Thế Giới Phẳng) của bình luận gia
Thomas L. Friedman, báo The New York Times, tác giả nhắc tới hai chữ “Việt Nam”
3 lần. Đó là ở các trang 20, 91 và 117. Trang 20 nhắc lại chiến tranh tại Việt
Nam, như vậy là chỉ còn 2 trang có liên quan đến Thế Giới Phẳng, một đề tài mà
Friedman giải thích tại sao quả đất tròn nhưng thế giới lại phẳng. Câu trả lời
là nhờ công nghệ thông tin nên ranh giới địa lý, chính trị và tri thức giữa các
nước không còn là một trở ngại lớn như ngày xưa [*].
Thomas L. Friedman
Chỉ hai trang nhắc đến Việt Nam là con số quá khiêm tốn nếu so với nước
láng giềng Trung Hoa, được nói đến quá nhiều trong suốt cuốn sách dài 488 trang
của Friedman về một thế giới ảo. Tuy nhiên, người Việt đọc cuốn sách này cũng cảm
thấy phần nào an ủi khi còn nhiều nước trên thế giới không hề được tác giả nhắc
đến tên trong lãnh vực công nghệ thông tin.
Bìa sách “The World Is Flat”
Cột mốc lịch sử trong tiến trình Việt Nam hội nhập công nghệ thông tin
(Information technology – IT) là ngày 19/11/1997. Đó là ngày Việt Nam chính thức
hòa mạng Internet toàn cầu. Thật ra thì Internet đã được thử nghiệm tại Việt
Nam từ năm 1991, công đầu thuộc về Rob Hurle, giáo sư tại Đại học Quốc gia
Australia (ANU).
Rob Hurle được xem là người đầu tiên đặt nền móng cho sự phát triển
Internet tại Việt Nam qua việc mang một “modem” có kích thước to bằng một “cục
gạch” để thực hiện việc liên lạc từ Việt Nam đến Úc bằng đường điện thoại viễn
liên.
Cũng cần phải nhắc đến ông Trần Bá Thái, thuộc Viện Công nghệ Thông tin Hà
Nội, người đã cùng Rob Hurle tiến hành những cuộc thí nghiệm kết nối các máy
tính giữa Úc và Việt Nam bằng modem qua ứng dụng một phần mền do Hurle viết cho
hệ thống UNIX để có thể sử dụng modem liên lạc.
Tại Việt Nam, khái niệm về modem còn rất mơ hồ đối với những người sử dụng
máy tính vào đầu thập niên 90. Modem, viết tắt từ modulator và demodulator, là
một thiết bị biến sóng tín hiệu sang dạng mã hóa. Nói một cách chuyên môn hơn,
modem chuyển tín hiệu số '1' và '0' của máy tính thành âm thanh mà nó có thể
truyền qua đường dây điện thoại. Khi nhận được ở đầu dây bên kia, modem sẽ chuyển
âm thanh trở về tín hiệu '1' và '0'.
Một trong những “cục gạch” nền tảng cho Internet
Phải thú thật, vào những năm đầu thập niên 90 tôi hoàn toàn “mù tịt” về IT.
May mắn đến với tôi là được làm việc tại báo Vietnam Investment Review (VIR), một
tuần báo chuyên về kinh tế - đầu tư của Úc xuất bản tại Việt Nam. Đây là cơ hội
để chúng tôi tiếp cận với công nghệ thông tin nhưng không qua đào tạo chính thức
mà chỉ “học mò” trên máy tính theo kiểu “đi tắt, đón đầu”.
Tháng 9/1991 VIR bắt đầu ra số báo đầu tiên, phóng viên chúng tôi “viết”
bài bằng máy đánh chữ. Chỉ ít lâu sau VIR, có thêm một máy tính, màn hình đen
trắng, hiệu Acer, đời… 286! VIR truyền bài vở ra Hà Nội bằng máy fax và tiếp đến
là “thời kỳ đột phá ngoạn mục”: giữa Hà Nội và Sài Gòn có thể nhận bài vở qua
modem!
Cảm giác đầu tiên khi dùng “cục gạch” để chuyển bài viết có lẽ là một trong
những kỷ niệm khó quên trong cuộc đời làm báo mà bây giờ nhớ lại chẳng khác nào
chơi trò ú tim của trẻ con! Trước khi gửi bài phải liên lạc bằng điện thoại,
khi đường dây được thông suốt, hai bên thống nhất với nhau bằng cách đếm 1, 2,
3 rồi cùng bật modem.
Từ “cục gạch” phát ra tín hiệu “rè rè” và khi hai bên “bắt tay với nhau”,
modem chuyển sang tiếng kêu “rít rít”. Tín hiệu chỉ ngưng khi bài vở đã được
truyền xong. Thế là hoàn tất một công đoạn ngắn gọn mà nếu không có modem sẽ phải
nhận bài viết qua máy fax, rồi lại đánh máy thành văn bản để in báo.
Sau “bước nhảy vọt” từ fax sang modem vào năm 1993, VIR tiếp tục trang bị
cho phóng viên máy nhắn tin (pager) rồi điện thoại di động khiến các đồng nghiệp
báo tiếng Việt phải ghanh tị. Có người còn đặt cho VIR cái tên… “Báo Hoàng
Gia”.
Đó cũng là điều dễ hiểu. Vào thời điểm này, Hoa Kỳ còn “cấm vận” nên nước
Úc là quốc gia Phương Tây “một mình một chợ” trong việc hỗ trợ Việt Nam làm
quen với công nghệ thông tin, điển hình là Giáo sư Rob Hurle và tờ báo VIR có mặt
tại Việt Nam rất sớm.
Máy nhắn tin hồi đó là một cái hộp hình chữ nhật, mỗi lần có tin nhắn là
máy cất tiếng “bíp bíp” còn điện thoại di động đúng là một “cục gạch” có thể
dùng làm “vũ khí” phòng thân?
Tôi còn nhớ, ngày đem điện thoại về tòa soạn, sếp VIR khi đó là Nick
Mountstephen, đứng tại cửa phòng dùng điện thoại di động gọi vào máy trên bàn
cách đó ít bước… Giọng ông oang oang trong điện thoại: “Tôi đang đi tới chỗ anh
đây!”.
Bức hình dưới đây chụp năm 1994 khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố chấm
dứt thời kỳ cấm vận Việt Nam. Một ngày vui cho riêng VIR và những anh em làm báo
tiếng Anh và cả những phóng viên người Úc. Chúng tôi ra số đặc biệt: “Embargo
Lifted”!
Cũng qua tấm hình này, các bạn trẻ ngày nay có thể thấy được modem và chiếc
điện thoại di động Motorola “to đùng” của 20 năm về trước. Việt Nam đã có điện
thoại di động của Mỹ từ trước khi nước này dỡ bỏ cấm vận!
Niềm vui tại VIR trong ngày Mỹ bỏ cấm vận năm 1994:
“Special ! Embargo Lifted”
Trở lại chuyện Giáo sư Rob Hurle và chiếc modem từ Úc mang sang Việt Nam.
Năm 1992, Viện Công nghệ Thông tin tại Hà Nội đã mở một hộp thư điện tử với địa
chỉ email có đuôi “.au” ở tận Úc châu để liên lạc với Giáo sư Rob Hurle! Theo một
số tài liệu, đây chính là những bức điện thư đầu tiên gửi đi từ Việt Nam ra thế
giới bên ngoài!
Hơn thế nữa, tháng 9/1993, Giáo sư Rob Hurle và một đồng nghiệp người Úc gốc
Việt tại Đại học Tasmania đến Hà Nội để bàn về kế hoạch phát triển Internet tại
Việt Nam. Chỉ một năm sau, Giáo sư Rob Hurle và các đồng nghiệp tại Đại học Quốc
gia Australia mua tặng Khoa Lịch sử, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, một chiếc
máy tính.
Chiếc máy tính này còn được đi kèm với modem để thực hiện việc kết nối
Internet qua cổng có đuôi… “.au”! Đây cũng có thể coi là chiếc máy tính đầu
tiên chính thức có mặt tại Việt Nam với sự tài trợ từ Úc Châu. Giáo sư Rob
Hurle cũng là một trong những người đầu tiên nghĩ tới và được ủy quyền trong việc
đăng ký tên miền “.vn” cho Việt Nam thay cho tên miền “.au”.
Đến năm 1995, nhu cầu sử dụng Internet tại Việt Nam bắt đầu phát triển và
tiền tài trợ từ Chính phủ Úc không còn đủ chi dụng, nên chính phủ Việt Nam bắt
đầu tính đến việc “thương mại hóa” bằng cách thu cước từ người sử dụng
Internet.
Giáo sư Rob Hurle bắt đầu hợp tác với Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt
Nam (VNPT) để phát triển dịch vụ này. Sau 2 năm thử nghiệm, Viện Công nghệ
Thông tin thành lập Công ty NetNam và trở thành nhà cung cấp dịch vụ Internet đầu
tiên tại Việt Nam. Dịch vụ bao gồm thư điện tử với tên miền “.vn”, ngoài ra còn
mở diễn đàn, dịch vụ liên lạc nội bộ và cả một thư viện điện tử.
Khách hàng lên tới hàng ngàn người sau 1 năm hoạt động. NetNam còn mở thêm
các dịch vụ thiết kế trang Web, FTP, TelNet… khi Internet được chính thức hoạt
động tại Việt Nam từ năm 1997.
Viện Công nghệ Thông tin qua hợp tác với Đại học Quốc gia Australia không
phải là cơ quan duy nhất đã thử nghiệm Internet vào Việt Nam từ năm 1994. Cũng
trong năm này, Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia đã liên kết với
mạng Toolnet của Hòa Lan và một năm sau, Trung tâm Khoa học & Công nghệ tại
Sài Gòn liên kết với Singapore để thiết lập mạng HCMCNET.
Khi lệnh cấm vận của Hoa Kỳ được giỡ bỏ, Công ty Điện toán và Truyền số liệu
(VDC) thuộc Tổng công ty Bưu chính Viễn thông đã kết nối với Sprintlink (Mỹ)
thông qua hai “cổng” kết nối tại Hà Nội và Sài Gòn vào năm 1966. Những đường
truyền này có tốc độ tương đối nhanh nhất: 64 Kb/giây.
Theo thống kê của Internet Pando
Networks (Mỹ), năm 2011 Việt Nam đạt tốc độ kết nối Internet trung bình 374
KBps (1 B bằng khoảng 8 b), nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, đứng thứ 3 ở Châu Á,
sau Hàn Quốc (2.202 KBps) và Nhật Bản (1.364 KBps). Ngược lại, theo báo cáo của
Akamai, hãng khảo sát Internet của Mỹ, cuối năm 2011 tốc độ đường truyền
Internet Việt Nam đạt khoảng 1,7 Mbps, xếp hạng 32/50 quốc gia được khảo sát và
thấp hơn mức trung bình trên thế giới là 2,6 Mbps.
Nguồn thông tin khổng lồ trên Internet kèm theo các dịch vụ tương ứng chính
là hệ thống các trang Web liên kết với nhau qua WWW (World Wide Web) khiến người
sử dụng tại Việt Nam ngày càng cao. Từ năm 2003 với hơn 800.000 người tăng lên
trên 26 triệu người vào năm 2010.
Thống kê về số người sử dụng Internet tại Việt Nam (2003-2010)
Năm 2007, các hình thức kinh doanh quán cà phê Internet được khai trương tại
Sài Gòn và Hà Nội kéo theo số lượng người truy cập Internet ngày càng cao. Theo
thống kê mới nhất, số người sử dụng Internet tại Việt Nam trong năm 2014 đã lên
con số 36 triệu. Dân số Việt Nam tròm trèm 90 triệu thì số người dùng Internet
đã chiếm hơn 1/3, một tỷ lệ khá cao nếu so với nhiều quốc gia thuộc nhóm các nước
đang phát triển.
Tuy nhiên, theo Google, mặc dù số người sử dụng trong nước chưa phải là cao
so với thế giới nhưng Việt Nam lại là quốc gia có số lượng người truy cập về
sex nhiều nhất trong khoảng thời gian từ năm 2007 đến 2010. Riêng trong năm
2010, Hà Nội là thành phố có nhiều người tìm sex nhất thế giới!
Những con số thống kê đều có hai mặt “tích cực” và “tiêu cực” nêu trên rất đáng
để chúng ta suy gẫm. Trên thực tế, Thế Giới Phẳng của Thomas Friedman không
trơn tru và bằng phẳng như tác giả suy nghĩ. Thế giới đó luôn có những vùng trũng,
những đồi núi gập ghềnh cũng như những đại dương sâu thẳm. Trong một dịp khác,
chúng tôi sẽ bàn đến những hệ lụy của Internet đối với Việt Nam.
“The Internet of Things”
***
Chú thích:
[*] Đọc thêm về Thomas L. Friedman qua bài viết “Trái đất tròn nhưng sao thế
giới lại phẳng?” tại:
***
1 nhận xét:
Hồng Ngọc15:34 28 tháng 12, 2014
Qua anh Chính, người đọc có nhiều thông tin được hệ thống hóa nhưng nó còn
là một bài lịch sử Internet ở VN. Cám ơn anh rất nhiều.
Trả lời
No comments:
Post a Comment