Đọc “Bên Thắng Cuộc” (1)
Thứ Năm, 20 tháng 12, 2012
Về tác giả Huy Đức
Bìa sách “Bên Thắng Cuộc”
Khi Sài Gòn thất thủ, tác giả cuốn sách Bên Thắng Cuộc chỉ mới 13 tuổi, lúc
đó còn ở tít tận một vùng quê nghèo đói miền Bắc dưới Xã hội Chủ nghĩa. Huy Đức
tâm sự trong Mấy lời của tác giả ngay phần đầu trang sách:
“Cuốn sách này bắt đầu bằng những câu chuyện xảy ra trong ngày 30-4-1975.
Ngày mà tôi, một cậu bé mười ba, trước giờ học chiều, đang vật nhau ven đồi thì
nghe loa phóng thanh truyền tin “Sài Gòn giải phóng”. Thay vì tiếp tục ăn thua,
chúng tôi buông nhau ra.
Miền Nam, theo như những bài học của chúng tôi, sẽ chấm dứt “hai mươi năm
rên xiết lầm than”. Trong cái thời khắc lịch sử ấy, trong đầu tôi, một sản phẩm
của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, xuất hiện ý nghĩ: phải nhanh chóng vào Nam để
giáo dục các bạn thiếu niên lầm đường lạc lối”.
Có thể coi như đó là lời giải thích tại sao cuốn sách vừa xuất bản vào một
ngày có những con số rất đẹp, 12/12/12, tại Hoa Kỳ, lại mang tên Bên Thắng Cuộc…
Theo ý nghĩ của cậu bé Huy Đức, cần phải “nhanh chóng vào Nam” và “giáo dục các
bạn thiếu niên lầm đường lạc lối”.
Cũng có thể tựa đề của cuốn sách lấy ý từ cuộc vật lộn ở ven đồi giữa những
cậu học sinh mà tác giả nói đến ở trên: đánh nhau thì thế nào cũng có kẻ thắng,
người thua. Và như vậy là cậu Bắc thắng cậu Nam…
Huy Đức viết trên Facebook: “Mình đặt tên sách là Bên Thắng Cuộc, lại còn đề
dưới hai câu thơ của Nguyễn Duy, “Nghĩ cho cùng trong mỗi cuộc chiến tranh/Phe
nào thắng thì nhân dân đều bại”, vậy mà còn rất nhiều bạn xưng là “bên thắng cuộc”,
nhiều bạn xưng là “bên thua cuộc”. Khi viết, tôi cứ tưởng các bạn là nhân dân”
Osin Huy Đức trả lời comments trên Facebook
(ảnh chụp lúc 19g ngày 19/12/12)
Theo ý tôi, tựa đề Bên Thắng Cuộc vẫn mang chút mỉa mai không thể chối cãi.
Càng đọc ta càng thấy tính cách mỉa mai ngày càng đậm nét và điều đó cũng khiến
người đọc, nhất là những người thuộc “bên thua cuộc”, thấy tính hấp dẫn của từng
trang sách. Và đó cũng là lý do khiến sách bị các nhà xuất bản ở Việt Nam từ chối.
Một số trí thức khoa bảng ở ngoài nước đã lên tiếng ca ngợi Bên Thắng Cuộc,
ý kiến của họ được trang trọng đưa lên ở phần đầu cuốn sách.
“Bên Thắng Cuộc của Huy Đức là quyển sách hay nhất về lịch sử Việt Nam sau
1975 mà tôi được biết.” – Trần Hữu Dũng, Đại học Wright, Ohio, USA
“Bên Thắng Cuộc là tác phẩm ‘thực’ nhất, cho đến thời điểm này, ghi lại một
giai đoạn lịch sử khốc liệt, thông qua tư liệu, của dân tộc từ biến cố 1975 đến
nay.” – Đinh Quang Anh Thái, Nhật báo Người Việt, California, USA
“Cuốn sách phân tích tình hình Việt Nam từ năm 1975 - của một nhà báo sinh
ra và lớn lên trong chế độ cộng sản - một cách chuyên nghiệp và công bằng hiếm
có. Nó là một kho tàng dữ liệu quý báu, có thể làm ngạc nhiên cả những chuyên
viên theo dõi chính trị Việt Nam trong nhiều thập niên qua.” – Nguyễn Mạnh
Hùng, Đại học George Mason, Virginia, USA
Nhận xét từ trong nước:
“Cuốn sách này nói về những sự thật khốc liệt, nhưng vì rất trung thực nên
nó khiến ta bình tĩnh hơn trong thế giới và giữa đất nước khốc liệt ngày nay.”
– Nguyên Ngọc, Đại học Phan Châu Trinh, Hội An, Việt Nam
"Huy Đức viết công trình khảo cứu lịch sử đặc sắc này với lương tâm
trong sáng và tay nghề lão luyện của một nhà báo chuyên nghiệp có trách nhiệm
trước vận mệnh của đất nước. Có công minh lịch sử mới có hòa giải dân tộc thưc
sự" – Chu Hảo, Nhà Xuất bản Tri Thức, Hà Nội, Việt Nam
Sẽ là điều bình thường một khi có khen thì cũng xuất hiện những dư luận
trái ngược, đặc biệt trong cộng đồng người Việt ở hải ngoại.
“Mũ Xanh” Phạm văn Tiền: “Quyển sách ‘Bên thắng cuộc’ của tác giả Huy Đức
là những viên thuốc đắng có bọc đường. Người đọc sẽ cảm nhận những tuyên truyền
cho một chế độ gian ác, bên cạnh những quả bóng mù mờ, hư hư thực thực dễ dẫn dắt
những người non nớt cả tin đi vào những điều không thật để rồi quên đi một quá
khứ gian ác, đày đọa Quân, Dân, Cán, Chính QLVNCH qua mỹ từ “Học tập cải tạo”,
tác giả kế luận “Hãy cẩn thận khi đọc quyển sách Bên Thắng Cuộc”.
Thanh Thủy viết trong bài Về Quyển Sách “Bên Thắng Cuộc” Tác giả Huy Đức,
nêu lên một nghi vấn: “Liệu rằng Huy Đức nầy có gì khác hơn Vũ Thư Hiên, Bùi
Tín không?” vì tác giả Bên Thắng Cuộc là “một nhân vật Việt cộng có nhiều ‘Dây
mơ rễ má’ với nhiều nhân vật số một của Bộ Chánh Trị và Ban Lãnh Đạo Trung Ương
của đảng Cộng sản Việt Nam… Nếu một số anh em cho rằng quyển sách của anh ta có
ghi lại nhiều điều hữu ích cho sự nghiên cứu lịch sử thì vâng, xin ghi nhận để
làm tài liệu tra cứu, nhưng đã chắc gì sự thật đúng như thế”.
Ngô Kỷ trong bài viết Báo Người Việt chính thức làm ‘chó săn’ cho cộng sản
tại Việt Nam, kêu gọi: “Xin quý vị quốc gia, phe ta, nhất là các vị cựu quân
nhân chú ý, đừng để VC lường gạt. Guồng máy việt gian có tiền đã tung chiến dịch
quảng cáo sách Huy Đức mà quý vị hời hợt đã tiếp tay cho họ… Lại những cái vờ vịt kiểu Dương Thu Hương mà
thôi…. phe ta cứ thấy vc thẩy cái gì là vồ lấy khen ngợi và không chú ý bọn
chúng chỉ giả vờ ca tụng VNCH 3 điểm nhưng trong đó chúng sẽ mượn lời của những
tên khác chửi chúng ta 30 điểm, và có 300 điểm để chúng biện minh những sai quấy
của đảng CS!”.
Trang Facebook của Huy Đức thông báo cuốn sách Bên Thắng Cuộc
Chúng ta tiếp tục đi theo dòng suy nghĩ của cậu bé Huy Đức lúc 13 tuổi: “…
hình ảnh miền Nam đến với tôi trước cả khi tôi có cơ hội rời làng quê nghèo đói
của mình. Trên quốc lộ Một bắt đầu xuất hiện những chiếc xe khách hiệu Phi Long
thỉnh thoảng tấp lại bên những làng xóm xác xơ. Một anh chàng tóc ngang vai, quần
loe, nhảy xuống đỡ khách rồi đu ngoài cánh cửa gần như chỉ trong một giây trước
khi chiếc xe rú ga vọt đi”.
Phi Long là một trong những hãng xe đò có tiếng ở miền Nam thường hay có viết
thêm dòng chữ “Chạy Suốt” trên những chuyến xe liên tỉnh với các chú “lơ xe” ngổ
ngáo như tác giả mô tả ở trên. Huy Đức hồi tưởng: “Hàng chục năm sau, tôi vẫn
nhớ hai chữ “chạy suốt” bay bướm, sặc sỡ sơn hai bên thành xe. Cho tới lúc ấy,
thứ tiếng Việt khổ lớn mà chúng tôi nhìn thấy chỉ là những chữ in hoa cứng rắn
viết trên những băng khẩu hiệu kêu gọi xây dựng chủ nghĩa xã hội và đánh Mỹ”.
Cuộc chiến vừa qua để lại nhiều hậu quả khôn lường. Theo tôi, quan trọng hơn
cả, tàn tích của nó còn ảnh hưởng sâu đậm đến những thế hệ kế tiếp thuộc cả
“bên thắng cuộc” lẫn “bên thua cuộc”. Không chỉ một thế hệ kế thừa mà còn cả những
thế hệ tiếp nối sau đó. Điều này khiến người đọc rùng mình. Tác giả Bên Thắng
Cuộc cũng ý thức được tác động đó qua lời bộc bạch:
“Rất nhiều thế hệ, kể cả con em của những người đã từng phục vụ trong chế độ
Việt Nam Cộng hòa, sau ngày 30-4-1975 đã trở thành sản phẩm của nền giáo dục xã
hội chủ nghĩa. Nhiều người không biết một cách chắc chắn điều gì đã thực sự xảy
ra thậm chí với ngay chính cha mẹ mình.
Cuốn sách của tôi đơn giản chỉ kể lại những gì đã xảy ra ở Sài Gòn, ở Việt
Nam sau ngày 30-4: cải tạo, đánh tư sản, đổi tiền… Cuốn sách của tôi cũng nói về
hai cuộc chiến tranh cuối thập niên 1970, một với Khmer Đỏ và một với người
Trung Quốc. Cuốn sách của tôi cũng nói về làn sóng vượt biên sau năm 1975, và về
sự “đồng khởi” của nông dân, của các tiểu chủ, tiểu thương để dành lấy cái quyền
được tự lo lấy cơm ăn áo mặc. Đây là công trình của một nhà báo mong mỏi đi tìm
sự thật.”
Huy Đức
Ngày Sài Gòn đổi tên, cậu bé Huy Đức thuộc “bên thắng cuộc” còn tôi lúc đó
đang là giảng viên khoác áo lính VNCH đứng về “bên thua cuộc” đang trong tâm trạng
hoang mang, rối bời trước một khúc quanh lịch sử quá khắc nghiệt. Xin được tạm
gọi Huy Đức bằng anh dù tuổi tác chúng tôi hơn nhau đến gần 20 năm.
Huy Đức, tên thật là Trương Huy San, sinh ngày 20/8/1962 tại Hà Tĩnh, hiện
đang có học bổng Nieman Fellowship tại Đại học Havard (Boston). Anh đã từng có
8 năm tham gia trong hàng ngũ Quân đội Nhân dân Việt Nam, trong đó hơn 3 năm ở
Campuchia, thời kỳ chiến tranh biên giới Tây Nam với Khner Đỏ.
Huy Đức viết văn khi còn khoác áo lính với vài truyện ngắn như Dòng sông cụt,
Anh ấy sẽ trở về… ký tên Trương Huy San trên báo Văn nghệ Quân đội. Đồng hương
Nguyễn Văn Lập viết về Huy Đức trên Blog Quê Choa: “Nó viết về cái thời duy ý
chí làm thủy nông ở Nghệ Tĩnh, nghe lời Trương Kiện đào bới lung tung, giọng
văn tưng tửng không hề xốc xỉa nhưng mà đau, đau lắm”.
Nhà thơ Đỗ Trung Quân (tác giả những vần thơ Quê hương là chùm khế ngọt…) kể
lại một giai thoại về Huy Đức qua bài viết Thôi thì đừng“lỡ lời” mãi nhé!:
“Năm 2006, nhà báo Huy Đức [lúc anh đang còn tại chức… nhà báo] ra Côn Đảo
cùng hai nhà báo, một gốc Ấn và một Bosnia… Trong buổi sáng ấy có đến hai lần
nhà báo Huy Đức kéo người hướng dẫn trẻ, chỉ xấp xỉ 25 tuổi, nhắc: “Em đừng
dùng từ Mỹ – Ngụy, hãy dùng từ “Sài Gòn cũ“ hay “Chế độ Sài Gòn…”. Cậu hướng dẫn
viên vẫn tiếp tục vấp vào hai từ “Mỹ – Ngụy”. Cậu gãi đầu phân trần: “Chỉ tại
em quen miệng, không sửa được”. Tôi biết rõ khi phiên dịch cho hai cô nhà báo
nước ngoài, Huy Đức không dùng hai từ ấy, dù anh xuất thân là một người lính của
Quân đội Nhân dân - Bắc Việt Nam”.
Sau khi cởi bỏ áo lính, Huy Đúc làm việc ở báo Tuổi Trẻ [1], sau đó là các
báo Thanh Niên, Diễn đàn Doanh nghiệp, Nông thôn Ngày nay, Thời báo Kinh tế Sài
Gòn và Sài Gòn Tiếp thị. Người ta biết đến
Huy Đức trên báo Tuổi Trẻ khi anh là phóng viên phanh phui vụ Đường Sơn Quán, một
địa điểm du hí của nhiều cán bộ cấp cao tại Sài Gòn sau 1975. Loạt bài điều tra
về Đường Sơn Quán đã khiến số lượng phát hành của báo Tuổi Trẻ tăng vọt từ vài
chục ngàn bản mỗi kỳ lên hơn 100.000 bản, kể từ đó giữ được mốc kỷ lục phát
hành.
Sau khi sang làm việc tại Thời báo Kinh Tế Sài Gòn, anh cũng có rất nhiều
bài viết về các chính sách kinh tế của chính quyền, đặc biệt là loạt bài viết
To như Bộ giao thông về các PMU (Project Management Unit – Đơn vị Quản lý Dự
án) và Bộ giao thông Vận tải trước khi xảy ra vụ án ở PMU-18 vào đầu năm 2006.
Kết quả là Bộ trưởng Bộ GTVT Đào Đình Bình phải từ chức và Thứ trưởng Thường trực
Nguyễn Việt Tiến bị bắt giam.
Sau thời gian 18 tháng điều tra, cơ quan công an đã truy tố Bùi Tiến Dũng
(Tổng Giám đốc Ban Quản lý Các Dự án PMU-18) và 5 thuộc cấp, miễn truy tố trách
nhiệm hình sự đối với Thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến, đồng thời khởi tố một số nhà
báo và các cảnh sát viên điều tra vụ án này. Cho đến này, vụ PMU-18 vẫn còn nhiều
uẩn khúc.
Cũng trong thời gian này, Huy Đức bắt đầu viết blog lấy tên là Osin, một cái
tên mới trong kho từ vựng tại Việt Nam thời hiện đại để chỉ… “người đầy tớ”
theo ý nghĩa “nhân dân làm chủ, cán bộ là đầy tớ”. Những vấn đề đặt ra trong
blog đều nóng bỏng, nhậy cảm và hấp dẫn mà báo chí “lề phải” không bao giờ dám
đụng đến. Blog Osin “ăn khách” đến độ có entry lên tới 400-500 comments [2].
Comments trên Facebook về ‘Bên Thắng Cuộc’
Bài viết Bẫy việt vị của Thủ tướng trên Facebook đã nhận được trên 500
comments (http://www.facebook.com/notes/osin-huyduc/b%E1%BA%ABy-vi%E1%BB%87t-v%E1%BB%8B-c%E1%BB%A7a-th%E1%BB%A7-t%C6%B0%E1%BB%9Bng/454406024582631),
được mở đầu bằng đoạn văn dưới đây:
“Ủy ban Tài chính của Quốc hội cần yêu cầu Ngân hàng Nhà nước công bố danh
sách các tổng công ty, tập đoàn nhà nước đã mở tài khoản và ồ ạt chuyển một lượng
tiền lớn vào VietCapital Bank ngay sau khi con gái của Thủ tướng, bà Nguyễn
Thanh Phượng, thôn tính ngân hàng này từ tên gốc của nó là Gia Định. Những con
số ấy có thể là một ví dụ thú vị về “lợi ích nhóm” mà Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng
nhắc tới trong đợt kiểm điểm theo Nghị quyết Trung ương Bốn. Nhưng, quan trọng
hơn, Quốc hội cần biết công cụ chủ đạo của nền kinh tế đang được sử dụng như thế
nào”.
Tô Văn Trường, Blog Người Lót Gạch, bình luận: “Nhiều người hỏi độ tin cậy
về bài viết này như thế nào? Tôi biết Huy Đức từ khi 2 anh em còn làm việc với
ông Sáu Dân [Thủ tướng Võ Văn Kiệt]. Có thể hiểu anh thuộc típ người có tay nghề
cao, tâm huyết, và đầy bản lãnh dù cuộc đời cũng lắm truân chuyên. Huy Đức luôn
chịu trách nhiệm với những gì mình viết. Theo nguồn thông tin kiểm chứng riêng
của tôi, các sự việc Huy Đức viết ra là đúng với sự thật! Đã làm việc chẳng ai
tránh được các khuyết điểm. Đời người thật ngắn ngủi bất cứ ai rồi cũng về với
cát bụi”.
Chuyển sang báo Sài Gòn Tiếp thị anh tiếp tục những bài viết phân tích về
các chính sách của chính quyền, trong đó nổi bật là Đất đai không phải là chiến
lợi phẩm (nói về việc sử dụng đất tại TP. Hồ Chí Minh sau ngày 30/4/1975) và Những
chiếc ghế nóng (loạt bài phỏng vấn các bộ trưởng mới nhậm chức năm 2007)…
Tháng 8/2009 anh phải chia tay với Sài Gòn Tiếp thị vì lý do: “…toà soạn
không cùng quan điểm với bài viết ‘Bức tường Berlin’ trên Blog Osin”. Bài viết
này kể về câu chuyện kỷ niệm 20 năm sau ngày sụp đổ bức tường chia đôi nước Đức,
bày tỏ một số nhận định bị cho là trái với quan điểm chính thống ở Việt Nam.
Trong bài viết Bức tường Berlin, Huy Đức đưa ra con số 1.374 người dân Đông
Đức bị bắn chết khi trèo qua bức tường Berlin, con số này không dừng lại tại đó
vì người ta vừa cho bổ sung vào danh sách này những người không phải là dân “vượt
biên” mà là lính biên phòng Đông Đức. Hàng chục lính biên phòng Đông Đức đã tự
sát thay vì chấp hành lệnh chính quyền bắn vào nhân dân, những người tìm kiếm tự
do.
“Chỉ cần đến Bảo tàng Bức tường Berlin là có thể hiểu vì sao cả Đông Âu,
tràn ngập xe tăng Liên Xô, thế mà vẫn đổ; có thể hiểu vì sao Tổ chức An ninh và
Hợp tác châu Âu lấy ngày “23 tháng Tám là ngày tưởng niệm các nạn nhân của chủ
nghĩa Stalin và Phát xít”.
…
“Nếu như, chủ nghĩa Hitler chỉ kịp gây tội ác trong những năm tháng chiến
tranh thì chủ nghĩa Stalin lại tiếp tục hủy hoại con người ngay cả khi không
còn tiếng súng. Sự hy sinh của hơn 20 triệu người Liên Xô, sự anh dũng của các
tướng lĩnh, của Hồng quân là vô cùng vĩ đại. Nhưng, sự hy sinh ấy của nhân dân
đã bị những người như Stalin tước đoạt. Liên Xô, quốc gia đóng vài trò quyết định
trong cuộc chiến chống Phát xít, thay vì được ghi nhớ như là “giải phóng quân”
đã trở thành một lực lượng chiếm đóng và đã áp đặt lên Đông Âu một chế độ tước
đoạt hết của con người những quyền căn bản”.
Có thể đoạn kết dưới đây của bài viết Bức tường Berlin mới khiến Sài Gòn Tiếp
thị, dưới một sức ép nào đó từ bên ngoài, phải đi đến quyết định chấm dứt “hợp
đồng lao động” với Huy Đức, mặc dầu bài này viết trên blog cá nhân:
“Từng là một người lính ở Campuchia tôi hiểu, không có người lính nào sẵn
sàng hy sinh nếu không nghĩ, sứ mệnh của mình là giải phóng. Nhưng, không chỉ
những người đã nằm xuống, người lính thường kết thúc sứ mệnh sau khi buông
súng, mà những việc có ảnh hưởng tới “các giá trị thiêng liêng” khi ấy mới thực
sự bắt đầu. Một cuộc chiến không còn được coi là “giải phóng” nếu những gì mà
nhân dân cuối cùng được hưởng không phải là độc lập tự do”.
Bức tường Berlin
Ông Trần Công Khanh, tổng thư ký tòa soạn Sài Gòn Tiếp thị, giải thích với
đài BBC: “Cơ quan báo chí ở Việt Nam là công cụ, vậy thì làm sao người lao động
lại có quan điểm khác với chủ lao động? Blog là quyền tự do, chúng tôi không
can thiệp. Những bài anh viết trước đây, bên này không quan tâm. Nhưng khi anh
bày tỏ thái độ khác, tờ báo lại là công cụ của nhà nước, hai bên phải thỏa thuận
không thể làm việc với nhau nữa”.
Chuyện ngưng hợp đồng lao động của Huy Đức đã gây tranh luận không chỉ về một
blogger nổi tiếng, mà còn về vị trí của người làm báo ở Việt Nam. Có người cho
rằng hành động của báo Sài Gòn Tiếp thị là hình thức “tự kiểm duyệt” và cản trở
quyền tự do phát biểu của nhà báo nói riêng, và người dân nói chung. Nhưng cũng
có ý kiến ủng hộ quan điểm của tòa soạn, cho rằng người lao động không nên có
những phát ngôn trái với quan điểm của tổ chức.
Điều đáng nói, Huy Đức không được đào tạo qua trường lớp chuyên nghiệp về
báo chí. Tất cả chỉ là mầy mò, học hỏi và tích lũy qua kinh nghiệm khi vào thực
tế nghề báo. Đó cũng là điều người đọc cảm thấy “nể” khi đọc Bên Thắng Cuộc, một
tổng hợp khối lượng thông tin và phỏng vấn khổng lồ trên trang sách.
Gữa nhà báo và nhà văn luôn có một khoảng cách. Nhà báo chỉ là người thu thập
thông tin để phục vụ bài viết. Tuy nhiên, một nhà báo muốn trở thành nhà văn
đòi hỏi một trình độ cao hơn: biết xử lý thông tin để tác phẩm của mình hấp dẫn
người đọc. Tôi nghĩ, Huy Đức đã phần nào thành công trong cả hai vị trí “nhà
báo - nhà văn” qua tác phẩm Bên Thắng Cuộc.
Huy Đức trong đời thường là một con người khác hẳn với những đề tài anh viết.
Trên Quê Choa, “Bọ” Lập kể về ngày mới
quen biết Huy Đức, hơn 20 năm về trước: “Khi đó nó vừa rời quân ngũ, mình cũng
thế. Nghe tin nó ra Hà Nội, thằng Nguyên (Phạm Xuân Nguyên) dắt mình đi gặp nó.
Mới gặp hơi thất vọng, nó bắt tay mình, nói chào anh, cái bắt tay nhẹ không, lời
chào cũng nhẹ không, chỉ có cái miệng cười tươi. Mà cũng chẳng biết nó có cười
hay không nữa, có khi nó chỉ xòe bộ răng vẩu ra thôi, hi hi..”
Dưới mắt nhà văn Nguyễn Quang Lập, Huy Đức ngoài dáng vẻ rất nam tính, chẳng
có nét gì “khả dĩ là đẹp trai” nhưng ánh mắt một khi nhìn ai “như hút hồn người
ta, ấm áp và tin cậy, tin yêu và say đắm, gái chết như rạ cũng vì ánh mắt này
đây”.
Giống như Phạm Xuân Nguyên, từ ngày vợ bỏ Huy Đức bỗng trở nên “đắt sô kinh
khủng, ngồi đâu cũng thấy nó lúi húi reply tin nhắn đám chân dài, nhưng cũng chỉ
thấy các em vè vè lượn quanh, không thấy em nào dám cắn câu, hoặc cắn hờ phát rồi
bỏ chạy cả”.
“Bọ” Lập kết luận: “Trông cái dáng lờ vờ, ngồi đâu cũng nhường phần sắc sảo
cho người khác, ít ai mới gặp đã ấn tượng, chỉ khi nói chuyện cà chớn, trêu chọc
nhau mới ló chút thông minh, còn thì như gà rù, nói chuyện như người đời sơ
nói, ấy thế mà bất kì bài báo nào cũng đạt đến cái tầm khái quát cao, sức nghĩ
sâu rộng, nếu không đủ độ để thán phục thì cũng không thể coi thường”.
Đúng như Nguyễn Quang Lập suy nghĩ, “viết những bài báo như Huy Đức cũng
không ít người, cũng không ít người có thể viết hay hơn, nhưng có cái tâm sáng
trưng như thằng Huy Đức để nói thẳng, nói to những điều tâm huyết như nó thì quả
là hiếm”.
Một số người tán tụng cái “dũng” của Huy Đức nhưng chủ blog Quê Choa lại
không nghĩ như vậy vì “nó có chống đối ai đâu mà nói đến cái dũng”. Bỗng nhớ đến
câu của nhà thơ người Nga, Yevgeny Aleksandrovich Yevtushenko:
“Sống cái đời gì kì cục quá thôi
dám lương thiện với mình cũng đủ thành dũng cảm”.
Để trả lời câu hỏi liệu việc cho ra đời bộ sách Bên Thắng Cuộc có cản trở
việc về thăm lại Việt Nam hay không, Huy Đức đã khẳng định trên Facebook: “Thời
gian fellowship của tôi chỉ một năm, học xong tôi sẽ về Việt Nam luôn chứ không
có ý định về… thăm bạn ạ”. Đó là lời giải đáp hay nhất cho nghi vấn về cái “dũng”
của Huy Đức. Chúng ta sẽ có dịp kiểm chứng khi học bổng tại Hoa Kỳ của Huy Đức
chấm dứt. Wait and see!
Câu trả lời của Huy Đức trên Facebook
(Còn tiếp)
===
Chú thích:
[1] Báo Tuổi Trẻ đã trải qua một chặng đường lịch sử đầy thăng trầm và có
thể coi đây là một trong những dẫn chứng điển hình về một tờ báo Việt Nam ít
nhiều có tầm vóc và chính kiến. Một số vụ kỷ luật được biết đến khá rộng rãi,
thậm chí được đưa tin trên báo chí là:
Vụ kỷ luật, cách chức bà Vũ Kim Hạnh: Vụ kỷ luật lớn đầu tiên với báo Tuổi
Trẻ vào năm 1992 khi bà Vũ Kim Hạnh, Tổng biên tập báo lúc đó bị xem là “phạm
khuyết điểm” nghiêm trọng khi cho đăng một số tư liệu chưa được công bố liên
quan đến đời tư của ông Hồ Chí Minh; trong đó có việc công bố các tư liệu về việc
ông có vợ. Ông Lê Văn Nuôi, khi đó đang là Bí thư Thành Đoàn TP HCM, lập tức ra
quyết định đình chỉ chức vụ Tổng biên tập của bà Hạnh và sau đó, ngay khi vừa dứt
nhiệm kỳ ở Thành Đoàn, lập tức ông chính thức trở thành Tổng biên tập của tờ
báo này.
Vụ kỷ luật, chuyển công tác ông Lê Văn Nuôi: Vụ kỷ luật này là "cộng dồn
án" của nhiều vụ sai phạm như vụ Tuổi Trẻ Cười in lại một biếm họa của tờ
Thời báo Kinh tế Viễn đông (FEER) ngay trên trang bìa trong đó có các nhà tư bản
nước ngoài quay trở lại Việt Nam và rải đầy đôla Mỹ trên bầu trời; trong đó có
vụ làm tràn ly nước là công bố một thăm dò giới trẻ, trong đó kết quả cuối cùng
cho thấy giới trẻ hâm mộ các thần tượng tư bản bên Hoa Kỳ như Bill Gates hơn
các lãnh tụ.
Vụ truy tố phóng viên Lan Anh: Năm 2005, Tuổi Trẻ đã từng nếm mùi với loạt
bài điều tra của nhà báo Lan Anh về công ty dược phẩm Zuellig Pharma đang lũng
đoạn thị trường thuốc tây nhập khẩu. Do chính sách lúc bấy giờ của chính quyền
là ủng hộ công ty nước ngoài và truy tố người viết báo, buộc tờ báo kỷ luật
phóng viên này.
Vụ kỷ luật hai Phó Tổng biên tập năm 2007: Từ ngày 14/8/2007, hai phó tổng
biên tập của báo Tuổi Trẻ là Huỳnh Sơn Phước và Trương Quang Vĩnh đã mất chức,
và thay thế họ là hai cán bộ trẻ của Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh dù họ
chưa có kinh nghiệm làm báo. Sự kiện này sau đó đã gây ra phản ứng từ dư luận
và cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt phải lên tiếng. Đây không phải là lần đầu báo Tuổi
Trẻ bị thay đổi Ban Biên tập, Vũ Kim Hạnh và Lê Văn Nuôi là hai tổng biên tập
Tuổi Trẻ trước đây cũng đã bị mất chức và đẩy ra ngoài ngành báo chí. Việc
Thành đoàn áp đặt 2 thành viên mới của họ trám vào chỗ của Huỳnh Sơn Phước và
Trương Quang Vĩnh nhằm tìm cách uốn nắn, đưa nó trở vào khuôn phép của báo đoàn
thể địa phương, và cũng không phải lần đầu tiên cơ quan chủ quản chính thức của
nó (Thành đoàn) cử người đến để nắm lại bộ máy biên tập.
Vụ kỷ luật hàng loạt liên quan đến đưa tin về PMU18: Vụ việc tiếp theo là
hai nhà báo Nguyễn Văn Hải (Báo Tuổi Trẻ) và Nguyễn Việt Chiến (Báo Thanh Niên)
bị bắt tạm giam ngay tại trụ sở cơ quan an ninh điều tra, Bộ Công an vào ngày
12/5/2008 vì các ván đề liên quan đến việc đưa tin vụ án PMU18. Sau đó ông Hải
đã được thả ngay sau khi xét xử và thừa nhận có nhiều sai lầm trong quá trình
tác nghiệp. Liên quan đến vụ việc này, ngày 1/08/08, Bộ Thông tin và Truyền
thông đã quyết định tước thẻ nhà báo đối với bảy người đang làm việc tại bốn tờ
báo khác nhau, trong đó, báo Tuổi Trẻ có hai người bị tước thẻ là ông Bùi Văn
Thanh (bút danh là Bùi Thanh), Phó Tổng biên tập và ông Dương Đức Đà Trang, Trưởng
Văn phòng đại diện tại Hà Nội. Ông Thanh là người cực lực phản đối các động
thái của pháp luật liên quan đến tờ báo và có hành vi chống đối một cách công
khai khi cho thiết kế, in một poster có hình Nguyễn Văn Hải, dán ngay trước tòa
soạn, các văn phòng và biến thành avatar trên các trang blog, trang mạng khác;
đồng thời vận động mọi người làm việc này cùng mình.
Vụ kỷ luật buộc thôi chức Tổng biên tập Lê Hoàng: Ông Lê Hoàng bị thôi chức
Tổng biên tập và phải bàn giao cho cấp phó của mình từ ngày 1/1/2009 cùng ông
Nguyễn Công Khế, Tổng biên tập báo Thanh niên. Sự kiện này có phần liên quan và
bắt nguồn từ những sai phạm trong quá trình đưa tin về vụ PMU18 song cũng là
"cộng dồn" của nhiều vụ việc trước và sau đó. Đây là Tổng biên tập thứ
tư rời Tuổi trẻ và là Tổng biên tập thứ ba của Tuổi Trẻ phải thôi chức khi
đương nhiệm vì lý do liên quan đến kỷ luật. Người duy nhất không bị kỷ luật là
ông Võ Như Lanh.
Nhiều thế hệ phóng viên của Tuổi Trẻ đã tạo dấu ấn trên mặt báo và được bạn
đọc yêu thích. Có thể kể đến các tác giả như Hàng Chức Nguyên (cây bút viết
phóng sự về người nghèo trong xã hội), Thủy Cúc (chuyên mục Ký sự pháp đình),
Cù Mai Công (phóng sự Saigon by night), Binh Nguyên (ký sự đường xa), Hoài Lê
(thể thao), Cam Ly (quốc tế - đã định cư tại Mỹ)...
Cơ chế của báo cũng giống như làng báo Việt Nam, khá trì trệ và đã không bắt
mạch được với những tiến bộ của môi trường làm việc xung quanh. Dù là tờ báo
thuộc loại tiên tiến và có tiềm lực mạnh nhất làng báo Việt Nam, bào Tuổi Trẻ vẫn
bị "chảy máu chất xám" nặng nề. Các nhân lực chủ chốt của Tuổi Trẻ đã
lần lượt ra đi.
Tuổi Trẻ được xem như một "lò" đào tạo số một bởi một số phóng
viên, biên tập viên của Tuổi Trẻ rời bỏ báo, lại trở thành lãnh đạo của các báo
khác như Người lao động, Sài Gòn Giải phóng, Pháp luật TP HCM.
Có thể ghi nhận một số cuộc ra đi như:
Bà Nguyễn Thị Hằng Nga, phóng viên ban kinh tế sang báo Người Lao động và
sau trở thành Phó tổng biên tập phụ trách trị sự, rồi Tổng biên tập của báo
trong nhiều năm, trước khi về làm chủ tịch Hội nhà báo TPHCM.
Ông Võ Như Lanh, một trong những Tổng biên tập đầu tiên của báo (trước bà Vũ
Kim Hạnh) đã sang báo Sài Gòn Giải phóng làm Phó Tổng biên tập. Sau khi ông Vũ
Tuất Việt lên giữ chức Tổng biên tập Sài Gòn Giải Phóng thay ông Tô Hòa, ông Võ
Như Lanh đã cùng một số người lập nên nhóm Thời báo Kinh tế Sài Gòn, đưa nhóm
này thành nhóm báo kinh tế tốt nhất ở Việt Nam. Ông cũng từng là chủ tịch Hội
nhà báo TPHCM.
Khoảng 1993, nhóm Chánh Trinh Lý Quí Chung - Trần Trọng Thức, Họa sĩ Chóe,
Tư Trời Biển Ngô Công Đức, Họa sĩ Minh Hạnh... chuyển sang tờ tuần báo Lao động
Chủ nhật. Với hỗ trợ của Tổng biên tập Lao Động, ông Tống Văn Công, nhóm này đã
biến tờ báo thành một hiện tượng của làng báo Việt Nam sau 1975.
Phó tổng biên tập báo Tuổi trẻ, ông Nam Đồng chuyển về làm Tổng biên tập
báo Pháp luật TPHCM; đưa tờ báo này thành một trong những tờ bán chạy nhất ở Việt
Nam.
Phó ban Thư ký Tòa soạn Lê Minh Đức sang báo Nông thôn Ngày nay và lập ra tờ
Làng cười, một tuần báo trào phúng.
Nhà báo Đặng Tâm Chánh rời báo Tuổi trẻ, sang làm việc tại Sài Gòn Tiếp thị
và sau đó trở thành Tổng biên tập. Nhà báo Huy Đức rời báo sang Thời báo Kinh tế
Sài Gòn, rồi nay làm việc cho báo Sài Gòn Tiếp thị. Các nhà báo Đỗ Trung Quân,
Binh Nguyên... cũng đều lần lượt rời bỏ Tuổi Trẻ về làm việc cho báo Sài Gòn Tiếp
thị (2008).
(Nguồn Wikipedia:
[2] Blogs của Osin Huy Đức:
Blog Osin:
Facebook Osin Huy Duc:
8 nhận xét:
Nam Ròm17:04 20 tháng 12, 2012
Em đem bài này về nha anh Chính .Em đã có đem về 2 bài viết về "Bên Thắng
Cuộc" ,thêm bài này của anh nửa là bài thứ 3 .Hai bài kia theo lời viết của
tác giả em có cài hình xưa vào cho sống động .Còn bài này của anh thì để em xem
lại coi có thể cài hình xưa vào được hay không ,vì phần nhiều trong đây là bình
luận ,ít dính dáng với thời gian để cài hình xưa .
Ah 2 bài viết mà em đã đem về ,anh có xem qua chưa và thấy như thế nào ?
Bài viết của anh Phi
Bài viết của VŨ THỊ PHƯƠNG ANH
Trả lời
Nam Ròm17:25 20 tháng 12, 2012
Bài viết của anh em đem về đây nè
Trả lời
Andro Tuấn Anh21:30 22 tháng 12, 2012
Anh phân tích làm em hiểu rõ thêm về tác giả Huy Đức. Em cũng đang đọc Bên
Thắng Cuôc, mới có 250 trang thôi mà em đã khóc mấy lần !
Trả lời
nghiakemgai13:22 30 tháng 12, 2012
Tôi chưa đọc Bên Thắng Cuộc song nghe những lời bình của anh Chính của quê
choa là thấy thích rồi
Trả lời
Nặc danh14:43 24 tháng 1, 2013
CHINH len Yahoo messenger noi chuyen choi
Duan nguyen
Trả lời
Nặc danh18:53 16 tháng 3, 2013
tiếc rằng ở VN thì những thua cuộc lại tiếp thua vì chẳng biết tìm người thắng
cuộc ở đâu
Trả lời
Nặc danh23:19 3 tháng 4, 2013
Thực ra phần nhiều trong số lượng thông tin khổng lồ của Huy Đức thì nhiều
người đã biết.Tuy nhiên đc đầy đủ dẫn chứng và sắp xếp có hệ thống thì chỉ có
Huy đức !
Trả lời
Nặc danh11:23 9 tháng 5, 2013
van but huy duc lai nhai co bay nhieu...xua qua roi ai ma ko biet, viet
cong van ra viet cong thoi co gi la ma doc mat thoi gian, cho khong con dech
them !
Trả lời
No comments:
Post a Comment