Đền Ngọc Sơn
Đền Ngọc Sơn là một ngôi đền thờ nằm trên đảo Ngọc của hồ Hoàn Kiếm ở Hà Nội, Việt Nam. Đây cũng là một di tích
quốc gia đặc biệt của Việt Nam được xếp hạng đợt 4.
Đền Ngọc Sơn
Cổng đền Ngọc Sơn: trên cổng
ghi ba chữ "Đắc nguyệt lâu" 得月樓
tức là lầu (hứng) được (ánh) trăng
Thờ phụng
Thánh tích: chủ quản công danh
Hưng Đạo đại vương
Thông tin đền
Đối tượng thờ: thần và
anh hùng dân tộc
Người sáng lập: Tín Trai
Đền Ngọc Sơn 1884
Lịch sử
Tiền đường đền Ngọc Sơn
Cửa trong
Đền hiện nay được xây dựng từ thế kỷ 19. Lúc
đầu được gọi là chùa Ngọc Sơn (chữ Nho: 玉山), sau
đổi gọi là đền Ngọc Sơn vì trong đền chỉ thờ thần Văn Xương Đế Quân là ngôi
sao chủ việc văn chương khoa cử và thờ Trần Hưng Đạo, vị anh hùng có công phá quân
Nguyên thế kỷ 13.
Khởi nguyên, khi vua Lý Thái Tổ dời đô
ra Thăng
Long đặt tên
ngôi đền đã có tại đây là Ngọc Tượng, đến đời nhà Trần đổi tên là Ngọc Sơn.
Thời Trần, ngôi đền để thờ những người anh hùng
liệt sĩ đã hy sinh trong kháng chiến chống Nguyên-Mông. Về sau lâu ngày đền ấy
sụp đổ.
Đến thời Vĩnh Hựu nhà Lê (1735 - 1739), chúa Trịnh
Giang đã dựng
cung Thụy Khánh và đắp hai quả núi đất ở trên bờ phía Đông đối diện với Ngọc
Sơn gọi là núi Đào Tai và Ngọc Bội.
Một nhà từ thiện tên là Tín Trai, nhân nền cung cũ đã lập ra một
ngôi chùa gọi là chùa Ngọc Sơn. Bài ký "Đền Ngọc Sơn đế quân" được
soạn năm 1843 vào lúc nhân dịp sửa đền Quan đế thành chùa
Ngọc Sơn có viết:
"...Hồ Tả Vọng tên cũ gọi hồ Hoàn Kiếm là một
danh thắng đất Kinh kỳ xưa. Phía bắc mặt hồ, một gò đất nổi lên rộng khoảng ba
bốn sào, tương truyền là chỗ đài câu cá thời cuối Lê. Trước đây, ông Tín Trai
làng Nhị Khê nhân có đền Quan Đế tại đấy bèn mở rộng sửa sang thêm gọi là chùa
Ngọc Sơn...".
Ít năm sau chùa lại nhường cho một hội từ thiện đổi làm đền thờ
Tam Thánh.
Hội này đã bỏ gác chuông, xây lại các gian điện chính, các dãy
phòng hai bên, đặt tượng Văn Xương đế quân vào thờ và đổi tên là đền Ngọc Sơn.
Theo bài ký "Sửa lại miếu Văn Xương", thì
"...Hiện nay đền thờ mới đã hoàn thành, phía trước kề bờ
nước, làm đình Trấn Ba, ngụ ý là cột trụ đứng vững giữa làn sóng văn hóa. Bên
tả, phía đông cầu Thê Húc, dựng Đài Nghiên.
Lại về phía đông trên núi Độc Tôn, xây Tháp Bút, tượng trưng cho
nền văn vật..."
Đền mới sửa đắp thêm đất và xây kè đá xung quanh, xây đình Trấn
Ba, bắc một cầu từ bờ Đông đi vào gọi là cầu Thê Húc.
Cầu Thê Húc
Công trình -Kiến trúc xung quanh Đền Ngọc Sơn
Tháp Bút
Trên núi Ngọc Bội (núi Độc Tôn cũ), nhà nho Nguyễn Văn Siêu
cho xây một tháp đá, đỉnh
tháp hình ngọn bút lông dựng ngược, thân tháp có khắc ba chữ
"Tả Thanh Thiên" (viết lên trời xanh), ngày nay thường gọi đó là Tháp Bút.
Tháp Bút ở đầu cầu Thê Húc phía ngoài
Đài Nghiên
Tiếp đến là một cửa cuốn gọi là Đài Nghiên, trên có đặt một cái nghiên mực bằng đá hình nửa quả đào bổ đôi theo chiều
dọc, có hình ba con ếch đội.
Trên nghiên có khắc một bài minh nói về công dụng của cái nghiên
mực xét về phương diện triết học. Người
đời sau ca ngợi là:
"Nhất đài Phương
Đình bút".
Từ cổng ngoài đi vào có hai bức tường hai bên, một bên là bảng rồng, một
bên là bảng hổ, tượng
trưng cho hai bảng cao quý nêu tên những người thi đỗ, khiến cho các sĩ tử đi
qua càng gắng công học hành.
Hai bên có hai câu đối:
Bát đảo, mặc ngân hồ thủy
mãn
Kình thiên, bút thế thạch
phong cao.
Nghĩa là:
Tràn quanh đảo ngấn mực đầy
hồ
Chạm bầu trời, thế bút ngất
núi
Cầu Thê Húc
Tên cầu Thê Húc nghĩa là giữ lại ánh sáng đẹp của mặt trời. Cầu
Thê Húc dẫn đến cổng đền Ngọc Sơn.
Cầu Thê Húc
Đắc Nguyệt Lâu
Cổng nằm chếch dưới bóng cây đa cổ thụ, ở giữa một vùng cây cối um tùm,
trông như từ dưới nước nhô lên.
Đền thờ
Đền chính gồm hai ngôi nối liền nhau, ngôi đền thứ nhất về phía
Bắc thờ Trần Hưng Đạo và Văn Xương.
Tượng đặt ở hậu cung trên bệ đá cao khoảng 1 m, hai
bên có hai cầu thang bằng đá. Tượng Văn Xương đứng, tay cầm bút.
Tượng thờ trong đền Ngọc Sơn
Trấn Ba Đình
Phía Nam có đình Trấn Ba (đình chắn sóng - ngụ ý là cột trụ đứng
vững giữa làn sóng không lành mạnh trong nền văn hoá đương thời).
Đình hình vuông có tám mái, mái hai tầng có 8 cột chống đỡ, bốn
cột ngoài bằng đá, bốn cột trong bằng gỗ.
Cột trong đình có đôi câu đối:
Kiếm hữu dư linh quang nhược
thủy
Văn tòng đại khối thọ như
sơn
Chữ Hán:
劍 有 餘 靈 光 若 水
文 從 大 塊 壽 如 山
Nghĩa là:
Kiếm sót khí thiêng ngời tựa
nước
Văn cùng trời đất thọ như
non.
Các nhân vật được thờ trong đền ngoài Văn Xương Đế Quân, Lã Động Tân, Quan Vân Trường, Trần Hưng Đạo, còn thờ cả Phật A-di-đà. Điều
này thể hiện quan niệm Tam giáo đồng nguyên của người Việt.
Tuy là một ngôi đền kiến trúc mới, song đền Ngọc Sơn là một điển
hình về không gian và tạo tác kiến trúc. Sự kết hợp giữa đền và hồ đã tạo thành
một tổng thể kiến trúc Thiên - Nhân hợp nhất, tạo vẻ đẹp cổ kính, hài hoà, đăng
đối cho đền và hồ, gợi nên những cảm giác chan hoà giữa con người và thiên
nhiên.
Rua
Đình T rấn Ba trong khuôn
viên đền Ngọc Sơn.
No comments:
Post a Comment