Cách nay đúng 77 năm dân tộc Việt Nam đã bị một cú lừa vô tiền
khoáng hậu của Mao trạch Đông khi hắn dựng nên nhân vật HCM và đảng CSVN
Ngày 19
tháng 05, 1941
·
1941 – Theo
đề xuất của Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Đông Dương quyết định thành lập Việt Nam Độc lập Đồng
minh, gọi tắt là Việt
Minh.
Việt Minh
Việt Nam độc lập đồng minh (tên chính thức trong nghị quyết Hội nghị
lần thứ VIII Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương), còn
gọi là Việt Nam độc lập đồng
minh hội, gọi
tắt là Việt Minh, là liên
minh chính trị do Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập ngày 19 tháng
5 năm 1941 với mục đích công khai là "Liên hiệp
tất cả các tầng lớp nhân dân, các đảng phái cách mạng, các đoàn thể dân chúng
yêu nước, đang cùng nhau đánh đuổi Nhật - Pháp, làm cho Việt Nam hoàn toàn độc
lập, dựng lên một nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa".
Do Việt Minh được Đảng Cộng sản Việt Nam xem là một hình thức
mặt trận dân tộc thống nhất ở Việt Nam nên còn được gọi là Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh, Mặt trận Việt Minh.
Mặt trận dân tộc thống nhất là mặt trận thống nhất do các dân
tộc, các giai cấp, các đảng phái quốc nội kết thành nhằm tiến hành cách mạng
dân tộc, chống lại sự xâm lược và áp bức của chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân..
Trước đó, đã có một tổ chức chính trị chống đế quốc của người
Việt Nam ở nước ngoài có tên gọi tương tự là Việt Nam Độc lập Vận động Đồng
minh Hội, gọi tắt là Việt Minh, được thành lập năm 1936 ở Nam Kinh (Trung Quốc). Theo Hoàng Văn Hoan, Hồ Chí Minh chủ trương lấy
danh nghĩa hội này và mời Hồ Học Lãm làm chủ
trì để dựa vào mà hoạt động.
Hoàng Văn Hoan (1905–1991) tên khai sinh Hoàng Ngọc Ân là một chính trị gia của Việt Nam, nguyên Ủy
viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam, Phó chủ tịch Quốc hội Việt Nam.
Thành lập
Tháng 10, 1940, tại Quế Lâm, Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc lấy
danh nghĩa Việt Nam Độc lập Vận động Đồng
minh Hội gọi tắt
là Việt Minh do Hồ Học Lãm, Nguyễn Hải Thần và một
số chính trị
gia khác
thành lập năm 1936, đồng thời mời ông Hồ Học Lãm đứng ra chủ trì để các đảng
viên cộng sản Việt Nam tại Trung Quốc có danh nghĩa hợp pháp để hoạt động.
Nguyễn Hải Thần (1878(?) – 1959) là một nhà cách mạng chống Pháp, người sáng lập và lãnh đạo Việt Nam Cách mệnh Đồng
minh Hội.
Chủ trương này xuất phát từ chỗ Việt Minh là một tổ chức không
phải là cộng sản và người sáng lập của tổ chức này là Hồ Học Lãm có quan hệ tốt
với Nguyễn Ái Quốc.
Những đảng viên cộng sản Việt Nam giới thiệu với Lý Tề Thâm, chủ nhiệm hành dinh khu Tây Nam Trung Hoa
Quốc dân Đảng, rằng Việt Minh là tổ chức chính trị lớn bên cạnh Đảng Cộng sản
Đông Dương.
Lý Tế Thâm (Bính âm: 李济深, sinh năm 1886 – mất 9 tháng 10 năm 1959) là một nhà quân sự và chính khách của Trung Quốc.
Đảng Cộng sản Đông Dương có ảnh hưởng trong giai cấp công nhân
thành thị còn Việt Minh hoạt động chủ yếu trong các tầng lớp trên ở nông thôn. Người
đồng sáng lập Việt Nam Độc lập Vận động Đồng minh Hội là Nguyễn Hải Thần tuy
không đồng ý với việc người cộng sản lợi dụng danh nghĩa Việt Minh để hoạt động
nhưng vẫn hoạt động trên danh nghĩa Việt Minh..
Trước tình hình Chiến tranh thế giới thứ hai ngày càng lan rộng
và ác liệt, đầu năm 1941, Nguyễn Ái Quốc quyết
định về nước. Hội nghị cán bộ tỉnh Cao Bằng của Đảng Cộng sản Đông Dương, họp vào cuối tháng 4 năm 1941, dưới
sự chủ tọa của Hoàng Văn Thụ và Vũ Anh, đã khẳng định công tác xây
dựng thí điểm các đoàn thể cứu quốc đạt kết quả tốt, chứng tỏ chủ trương hoạt
động trên danh nghĩa Việt Minh của Nguyễn Ái Quốc là hoàn toàn đúng đắn.
Sau một thời gian nắm tình hình và chuẩn bị, Nguyễn Ái Quốc đã
triệu tập và chủ trì Hội nghị
lần VIII Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương từ ngày 10 đến ngày 19 tháng
5 năm 1941 trong rừng Khuổi Nậm, thuộc Pác Bó, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.
Hội nghị đã xác định cuộc cách mạng Đông Dương trong giai đoạn
hiện tại là một cuộc cách mạng dân tộc giải phóng và chủ trương thành lập Mặt trận dân tộc
thống nhất riêng cho mỗi nước Việt Nam, Lào, Campuchia.
Ngoài ra, hội nghị cũng hoàn chỉnh hướng chỉ đạo chiến lược cách
mạng được đề ra từ hội nghị VI vào tháng 11 năm 1939 là nêu cao nhiệm vụ giải
phóng dân tộc lên hàng đầu. Theo đề nghị của Nguyễn Ái Quốc, vào ngày 19 tháng
5 năm 1941, Hội
nghị quyết định thành lập Việt Nam Độc lập Đồng minh, gọi tắt là Việt Minh,
thay cho Mặt trận
Dân tộc Thống nhất Phản Đế Đông Dương (thành lập theo Quyết nghị của Hội nghị
trung ương 6 - khóa 1, tháng 11 năm 1939).
Sau Hội nghị Trung ương lần thứ 8 bế mạc, một đại hội (ngày
19-5-1941) gồm đại diện đảng Cộng sản và các tổ chức quần chúng thành lập chính
thức Việt Minh.
Ngoài Đảng Cộng sản, các tổ chức tham gia lần lượt có (thời gian
đầu): Đảng Cách mệnh An Nam, Việt Nam
Quốc dân Cách mệnh Đảng, Đảng Quốc
gia Cách mệnh An Nam, Phục quốc Hội, Việt Nam Độc lập Vận động Đồng
minh Hội, Đảng Đại Việt Quốc xã, Đảng Hưng Việt, Đảng Đại Việt, Việt Cách…
Theo báo Cứu quốc "nhà đại ái quốc Hồ Chí Minh, ròng rã
ba mươi năm nay bị mật thám thuộc địa truy nã, từ trong bóng tối nhảy ra, có
một nhãn quan chính trị hết sức minh mẫn, ông đề nghị với người Pháp ở Đông Dương
lập một mặt trận chung chống phát xít. Việt Minh, hay là mặt trận chung chống
phát xít dành độc lập, ra đời" nhưng chính quyền thuộc địa về phe phát
xít.
Cương lĩnh
Tháng 9 năm 1941, văn kiện Chương
trình Việt Minh kèm theo điều
lệ của một số hội cứu quốc đã được soạn thảo, coi như phụ lục của Nghị quyết
hội nghị tháng 5 năm 1941.
Ngày 25 tháng
10, Tổng bộ Việt Minh chính thức Chương
trình Việt Minh để phổ biến
rộng rãi trong quần chúng. Văn kiện này nhấn mạnh tới những mục tiêu của cuộc
cách mạng giải phóng dân tộc:
1.
Làm cho nước Việt Nam được hoàn toàn độc lập
2.
Làm cho dân Việt Nam được sung sướng, tự do
Chương trình của Việt Minh được Nguyễn Ái Quốc soạn thành một
bài thơ dài theo thể song thất lục bát gồm 212 câu và được Bộ tuyên truyền Việt
Minh xuất bản.
Tháng 8 năm 1942, Tòa
soạn báo Việt Nam độc lập phát hành cuốn Ngũ tự kinh (kinh 5 chữ) dùng văn vần để phổ biến
chương trình của Việt Minh.
Ngày 15 tháng
3 năm 1944, Bộ
Tuyên truyền Cổ động Việt Minh cho in một tập sách bao gồm: Tuyên ngôn, Chương trình (đã được bổ sung) và Điều lệ của Mặt trận Việt Minh.
[color=red]Chủ trương cụ thể: - Chủ trương liên hiệp hết thảy
các từng lớp nhân dân không phân biệt tôn giáo, đảng phái, xu hướng chính trị
nào, giai cấp nào, đoàn kết chiến đấu để đánh đuổi Pháp - Nhật giành quyền độc
lập cho xứ sở. [/color]
Việt Nam Độc lập Đồng minh lại còn hết sức giúp đỡ Ai Lao Độc
lập Đồng minh và Cao Miên Độc lập Đồng minh để cùng thành lập Đông Dương Độc
lập Đồng minh hay là mặt trận thống nhất dân tộc phản đế toàn Đông Dương để
đánh được kẻ thù chung giành quyền độc lập cho nước nhà. - Sau khi đánh đuổi
được đế quốc Pháp, Nhật, sẽ thành lập một chính phủ nhân dân của Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà lấy lá cờ đỏ ngôi sao vàng nǎm cánh làm lá cờ toàn quốc. Chính phủ
ấy do quốc dân đại hội cử ra sẽ thi hành những nhiệm vụ như sau:
Chính trị
1.
Phổ thông đầu phiếu vô luận nam nữ hễ ai từ 18 tuổi trở lên được
quyền bầu cử, ứng cử.
2.
Ban hành các quyền tự do dân chủ như: tự do xuất bản, tự do ngôn
luận, tự do tín ngưỡng, tự do đi lại trong xứ và xuất dương.
3.
Tổ chức Việt Nam nhân dân cách mạng quân và võ trang dân chúng để
thẳng tay trừng trị bọn Việt gian phản quốc, giữ vững chính quyền cách mạng.
4.
Tịch thu tài sản của đế quốc Pháp, Nhật và bọn Việt gian phản quốc.
5.
Toàn xá chính trị phạm và thường phạm.
6.
Nam nữ bình quyền.
7.
Tuyên bố các dân tộc được quyền tự quyết.
8.
Liên lạc mật thiết với các dân tộc thiểu số và nhất là Tàu, Ấn Độ,
Cao Ly.
Kinh tế
1.
Bỏ thuế thân và các thuế do Pháp, Nhật đặt ra, lập một thứ thuế
rất nhẹ và công bằng.
2.
Quốc hữu hoá ngân hàng của đế quốc Pháp, Nhật, lập nên quốc gia
ngân hàng thống nhất.
3.
Mở mang kỹ nghệ, giúp đỡ thủ công nghiệp làm cho nền kinh tế quốc
gia được phát triển.
4.
Dẫn thuỷ nhập điền, bồi đắp đê điều làm cho nền nông nghiệp được
phồn thịnh.
5.
Cho dân chúng tự do khai khẩn đất hoang có chính phủ giúp đỡ.
6.
Quan thuế độc lập.
7.
Mở các đường giao thông như đường sá, cầu cống, v.v..
Vǎn hoá
1.
Huỷ bỏ giáo dục nô lệ, lập nền quốc dân giáo dục, cưỡng bức giáo
dục đến bực sơ đẳng, cho các dân tộc được quyền dùng tiếng mẹ đẻ mình, phổ
thông trong việc giáo dục mình.
2.
Lập các trường chuyên môn quân sự, chính trị, kỹ thuật để đào tạo
các lớp nhân tài.
3.
Giúp đỡ và khuyến khích các hạng trí thức để họ được phát triển
tài nǎng của họ.
Xã hội
1.
Thi hành ngày làm tám giờ.
2.
Giúp đỡ cho gia đình đông con.
3.
Lập ấu trĩ viện để chǎm nom trẻ con.
4.
Lập nhà diễn kịch, chớp bóng, câu lạc bộ để nâng cao trình độ
tri thức của nhân dân.
5.
Lập nhà thương, nhà đẻ cho nhân dân.
Ngoại giao
1.
Huỷ bỏ tất cả các hiệp ước mà Pháp đã ký bất kỳ với nước nào.
2.
Tuyên bố các dân tộc bình đẳng và hết sức giữ hoà bình.
3.
Kiên quyết chống tất cả các lực lượng xâm phạm đến quyền lợi của
nước Việt Nam.
4.
Mật thiết liên lạc với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản
trên thế giới.
Đối với các lớp nhân dân
1.
Công nhân: Ngày làm tám giờ, định lương tối thiểu, công việc như
nhau thì tiền lương ngang nhau. Cứu tế thất nghiệp xã hội, bảo hiểm, cấm đánh dập,
chửi mắng thợ, thủ tiêu giấy giao kèo giữa chủ và thợ, công nhân già có lương
hưu trí.
2.
Nông dân ai cũng có ruộng đất để cày cấy, giảm địa tô, cứu tế
nông dân trong những nǎm mất mùa.
3.
Binh nhân: Hậu đãi những người có công giữ gìn Tổ quốc phụ cấp
cho gia đình họ được đầy đủ.
4.
Học sinh: Bỏ học phí, bỏ giấy khai sinh, hạn tuổi, giúp đỡ học
sinh nghèo.
5.
Phụ nữ: Đàn bà được bình đẳng với đàn ông về mọi phương diện
kinh tế, chính trị, xã hội, vǎn hoá.
6.
Thương nhân: Bỏ ba tǎng môn bài và các thứ thuế khác do Pháp đặt
ra.
7.
Viên chức: Hậu đãi cho xứng đáng với công học tập.
8.
Những người già và tàn tật được chính phủ chǎm nom cấp dưỡng.
9.
Nhi đồng được chính phủ chǎm nom về trí dục và thể dục.
10.
Đối với Hoa kiều được chính phủ bảo đảm tài sản và coi như tối
huệ quốc.
Tổ chức
Việt Minh cũng công bố luôn Tuyên ngôn và Điều lệ, nói rõ tôn
chỉ, mục đích của mình:"Liên hiệp hết thảy tất cả các tầng lớp nhân
dân, các đảng phái cách mạng, các đoàn thể dân chúng yêu nước, đang cùng nhau
đánh đuổi Nhật-Pháp, làm cho Việt Nam hoàn toàn độc lập, dựng lên một nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa."
Tôn chỉ đó đã quy định điều kiện gia nhập Việt Minh:"Việt Minh kết nạp
từng đoàn thể, không cứ đảng phái, đoàn thể nào của người Việt Nam hay của các
dân tộc thiểu số sống trong nước Việt Nam, không phân biệt giai cấp, tôn giáo
và xu hướng chính trị, hễ thừa nhận mục đích, tôn chỉ và chương trình của Việt
Minh và được Tổng bộ Việt Minh thông qua, thời được gia nhập Việt Minh."
Về tổ chức, Mặt trận có một cơ chế riêng, khác hẳn với cơ chế tổ
chức của Đảng Cộng sản Đông Dương. Về hệ thống tổ chức, ở các xã có Ban chấp
hành Việt Minh do do các đoàn thể Việt Minh ở làng hay xã cử ra; tổng, huyện
(hay phủ, châu, quận), tỉnh, kì có Ban chấp ủy Việt Minh cấp ấy; Việt Minh toàn
quốc có Tổng bộ. Ngoài những đoàn thể cứu quốc có tính chất
chính trị, cách mạng rõ rệt (như Hội công nhân cứu quốc, Hội nông dân cứu quốc, Hội phụ nữ cứu quốc, Hội thanh niên cứu quốc,...)
còn có những đoàn thể không có điều lệ, hoạt động công khai và bán công khai
như Hội cứu tế thất nghiệp, Hội tương tế, Hội hiếu hỉ, nhóm học Quốc ngữ, nhóm
đọc sách, xem báo,... Chỉ thị về công tác của Ban chấp hành Trung
ương ngày 1 tháng
12 năm
1941 đã chỉ rõ: "Cần phải
chú ý không nên dùng phương pháp Đảng mà tổ chức quần chúng, vì Đảng là một tổ
chức gồm những phần tử giác ngộ nhất, hăng hái, trung thành nhất, hoạt động
nhất của vô sản giai cấp. Tổ chức của Đảng cần phải chặt chẽ và nghiêm ngặt.
Còn những tổ chức quần chúng phải rộng rãi, nhẹ nhàng"."
Tổng bộ Việt Minh theo một tài liệu của Mỹ, từ 6/1945 đến giữa
1946 có Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, Trần Huy Liệu, Nguyễn Lương
Bằng, Hoàng Quốc Việt, Trường Chinh và Hồ Tùng Mậu, không có Chu Văn Tấn và
Trần Đăng Ninh thành viên trong các ủy ban quan trọng, và Lê Thanh Nghị và Văn
Tiến Dũng, trong ủy ban quân sự cách mạng.[cần dẫn
nguồn]
Mối quan hệ với Đảng
Cộng sản Đông Dương
Trong quan hệ với Việt Minh, Đảng Cộng sản Đông Dương đã xác định: "Đảng ta cũng là một bộ phận
trong mặt trận phản đế Đông Dương, bộ phận trung kiên và lãnh đạo"",
là "một bộ phận linh động nhất trong Mặt trận dân tộc thống nhất chống
Nhật-Pháp.
Ngày 11/11/1945, Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố tự giải tán
khi Pháp, Trung hoa dân quốc và các đồng minh của họ muốn tiêu diệt đảng, đi
vào hoạt động bí mật và thành lập tổ chức công khai của Đảng là Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương đồng thời đóng cửa tờ báo Cờ giải phóng.
Thông cáo Đảng Cộng sản Đông Dương tự ý giải tán, ngày
11-11-1945:
1- Cǎn cứ vào điều kiện lịch sử, tình hình thế giới và hoàn cảnh
trong nước, nhận rằng lúc này chính là cơ hội nghìn nǎm có một cho nước Việt
Nam giành quyền hoàn toàn độc lập;
2- Xét rằng: muốn hoàn thành nhiệm vụ dân tộc giải phóng vĩ đại
ấy, sự đoàn kết nhất trí của toàn dân không phân biệt giai cấp, đảng phái là
một điều kiện cốt yếu;
3- Để tỏ rằng: những đảng viên cộng sản là những chiến sĩ tiền
phong của dân tộc, bao giờ cũng hy sinh tận tụy vì sự nghiệp giải phóng của
toàn dân, sẵn sàng đặt quyền lợi quốc gia lên trên quyền lợi của giai cấp, hy
sinh quyền lợi riêng của đảng phái cho quyền lợi chung của dân tộc;
4- Để phá tan tất cả những điều hiểu lầm ở ngoài nước và ở trong
nước có thể trở ngại cho tiền đồ giải phóng của nước nhà.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương họp ngày 11
tháng 11 nǎm 1945, nghị quyết tự động giải tán Đảng Cộng sản Đông Dương.
Những tín đồ của chủ nghĩa cộng sản muốn tiến hành việc nghiên
cứu chủ nghĩa sẽ gia nhập "Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương"
Sau khi Đảng Cộng sản tuyên bố tự giải tán, phần lớn đảng viên
cộng sản chuyển sang hoạt động bí mật và trên danh nghĩa Việt Minh; một số ít
tham gia Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương để hoạt động công khai. Các
lãnh đạo Đảng cộng sản tham gia Quốc hội và Chính phủ như Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Văn Tạo, Nguyễn Khánh Toàn, Trần Huy Liệu... cũng với tư cách là thành
viên Việt Minh.
Nguyễn Văn Tạo (bên trái) cùng các bạn cộng sản Pháp năm 1927
Trần Huy Liệu (5 tháng 11 năm 1901 - 28 tháng 7 năm 1969) là một nhà văn, nhà hoạt động cách mạng, nhà sử học,
nhà báo Việt Nam.
Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương cũng là một tổ chức
thành viên của Việt Minh.
Tuy nhiên Việt Minh không chỉ có tổ chức thành viên là Đảng Cộng
sản Đông Dương và các đoàn thể cứu quốc mà còn có các đảng phái cách mạng theo
đường lối khác.
Năm 1941 Đại hội thành lập Việt Minh thiết lập liên minh chống
phát xít của người Việt ngoài Đảng Cộng sản Đông Dương, có Tân Việt
Nam đảng (Tân
Việt đảng), Hội Thanh
niên cách mạng Việt Nam, một phần Việt Nam Quốc dân Đảng, một số hội giải phóng dân
tộc... góp phần vào việc nâng cao uy tín Mặt trận.
Một trong những biểu hiện rõ nét là vào năm 1943, Đảng
đưa ra "Đề cương Văn hóa Việt Nam", tập hợp đông đảo những nhà văn
hóa, văn nghệ, trí thức. Trên cơ sở đó, cuối năm 1944, Hội văn hóa cứu quốc Việt
Nam ra đời,
trở thành một thành viên của Mặt trận Việt Minh.
Tháng 6
năm 1944, Đảng
Cộng sản Đông Dương giúp cho một số trí thức thành lập Đảng Dân chủ Việt Nam. Đảng Dân chủ Việt Nam gia
nhập Việt Minh một thời gian ngắn rồi tách ra do mâu thuẫn với Đảng Cộng sản
Đông Dương[cần số trang]. Tháng
12 năm 1946, đảng Dân chủ Việt Nam lại gia nhập Việt Minh.
Đảng Cộng sản Đông Dương còn mở rộng Mặt trận Việt Minh trong
việc liên lạc với một số người cộng sản và cánh tả thuộc Đảng Xã hội Pháp trong
quân đội lê dương và giới
công chức Pháp ở Việt Nam. Nhưng do quan điểm khác nhau nên kế hoạch lập Hội
của Đảng thất bại. Đảng còn tranh thủ sự giúp đỡ của các lực lượng chống Nhật ở Trung Quốc, vận
động thành lập Mặt trận Trung-Việt liên minh, đặt quan hệ hợp tác với Việt Nam Cách mệnh Đồng
minh Hội (và một
thời gian nhập vào tổ chức này trên danh nghĩa)- một tổ chức chính trị của
người Việt Nam ở Trung Quốc để tranh thủ đoàn kết rộng rãi với những người Việt
yêu nước hoạt động ở Trung Quốc.
Ở Nam Kì, các
cán bộ Đảng trong khi tập hợp lực lượng đã vận động được nhiều đảng phái khác
tham gia Việt Minh. Kì bộ Việt Minh Nam Kì bao gồm Đảng Cộng sản Đông Dương,
Tân Dân chủ, Tổng công đoàn, Thanh niên tiền phong, Việt Nam quốc gia, Cao Đài
hợp nhất, Việt Nam cứu quốc đoàn (Kì bộ cũ của Việt Minh), Quốc gia độc lập,
Công giáo, Thanh niên nghĩa dũng đoàn.
Vào cuối năm 1944, Việt Minh tuyên bố tổng số thành viên là
500.000 người, trong đó có 200.000 người ở Bắc Kỳ, 150.000 người ở Trung Kỳ, và
150.000 người tại Nam Kỳ.
Trong suốt quá trình vận động cách mạng từ hội nghị 8 của Ban
chấp hành Trung ương Đảng đến Cách mạng Tháng Tám, những chủ trương nghị quyết
của Đảng nhằm xây dựng lực lượng cách mạng đều được quán triệt trong các văn
kiện của Mặt trận Việt Minh.
Về thực tế Đảng Cộng sản Đông Dương còn lãnh đạo chi bộ đảng
ngoài Việt Nam, như Lào, Miên, và sau khi tách các chi bộ này ra, để thành lập
ba đảng riêng năm 1951, cùng với thành lập Liên Việt trên cơ sở hai tổ chức
Việt Minh và Liên Việt, cũng thành lập Mặt trận liên minh Việt - Miên - Lào (do
Tôn Đức Thắng làm chủ tịch) nhằm phối hợp cách mạng ba nước, tiến tới giành độc
lập cho mỗi nước.
Hợp tác với cơ quan
tình báo Mỹ OSS
Ngày 29 tháng 3 năm 1945, Hồ Chí Minh gặp Trung tướng Mỹ
Chennault tại Côn Minh (Trung Quốc). Trung tướng cảm ơn Việt Minh và sẵn sàng
giúp đỡ những gì có thể theo yêu cầu. Còn Hồ Chí Minh khẳng định quan điểm của
Việt Minh là ủng hộ và đứng về phía Đồng Minh chống phát xít Nhật. Theo Hồ Chí
Minh, việc được tướng Chennault tiếp kiến được xem là một sự công nhận chính
thức của Mỹ, là bằng chứng cho các đảng phái Quốc gia thấy Mỹ ủng hộ Việt Minh.
Người Mỹ xem đây chỉ là một mưu mẹo của Hồ Chí Minh nhưng ông cũng đã đạt được
kết quả.
Hồ Chí Minh nhận thấy Hoa Kỳ đang muốn sử dụng các tổ chức cách
mạng người Việt vào các hoạt động quân sự chống Nhật tại Việt Nam, ông đã thiết
lập mối quan hệ với các cơ quan tình báo Hoa Kỳ đồng thời chỉ thị cho Việt Minh
làm tất cả để giải cứu các phi công gặp nạn trong chiến tranh với Nhật Bản,
cung cấp các tin tức tình báo cho OSS, tiến hành một số hoạt động tuyên truyền
cho Trung Hoa Dân Quốc và OWI. Đổi lại, cơ quan tình báo Hoa Kỳ OSS (U.S
Office of Strategic Services) cung cấp vũ khí, phương tiện liên lạc, giúp đỡ y
tế, cố vấn và huấn luyện quân đội quy mô nhỏ cho Việt Minh.
Ngày 16 tháng 7 năm 1945, nhóm Con Nai thuộc cơ quan tình báo Mỹ OSS do
thiếu tá Thomas chỉ huy nhảy dù xuống vùng lân cận làng Kim Lung cách Tuyên
Quang 20 dặm về phía đông. Nhóm tình báo Con Nai được lực lượng Việt Minh tại
Tuyên Quang gồm khoảng 200 người đón tiếp. Trong vòng một tháng, nhóm Con Nai
đã huấn luyện cho lực lượng Việt Minh cách sử dụng những vũ khí Mỹ và chiến
thuật du kích. Ngày 2 tháng 9 năm 1945, nhóm Con Nai cùng Việt Minh về Hà Nội
và tham dự lễ thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Thông qua mối quan hệ với OSS, Việt Minh đề nghị Mỹ biến Đông
Dương thành một xứ bảo hộ của Mỹ và yêu cầu Mỹ can thiệp với Liên Hiệp Quốc để
gạt người Pháp và người Trung Quốc ra ngoài kế hoạch chiếm đóng tại Đông Dương
của Đồng Minh. Việt Minh lo sợ Trung Quốc sẽ trở thành những kẻ chiếm đất đai ở
Đông Dương, sống bằng cướp bóc và tước đoạt. Tổng bộ Việt Minh ở Hà Nội gửi một
công hàm cho Chính phủ Mỹ để giải thích lập trường của họ. Trong
đó có đoạn viết:
"Nếu người Pháp mưu toan trở lại Đông Dương để hòng cai
trị đất nước này và một lần nữa lại đóng vai những kẻ đi áp bức thì nhân dân
Đông Dương sẵn sàng chiến đấu đến cùng chống lại việc tái xâm lược đó của Pháp.
Mặt khác, nếu họ đến với tư cách là những người bạn để gây dựng nền thương mại,
công nghiệp mà không có tham vọng thống trị thì họ sẽ được hoan nghênh như bất
kỳ cường quốc nào khác."
Tổng bộ Việt Minh muốn báo cho cho Chính phủ Mỹ biết nhân dân
Đông Dương yêu cầu trước hết là nền độc lập của Đông Dương và mong rằng nước Mỹ
sẽ giúp đỡ họ giành lại độc lập bằng những cách sau đây:
1.
Ngăn cấm hoặc không giúp đỡ người Pháp quay trở lại chiếm Đông
Dương bằng vũ lực.
2.
Kiểm soát người Trung Quốc để hạn chế đến mức thấp nhất các cuộc
cướp bóc, tước đoạt.
3.
Cho các chuyên viên kỹ thuật sang giúp người Đông Dương khai
thác các nguồn tài nguyên đất đai
4.
Phát triển các ngành kỹ nghệ mà Đông Dương có khả năng cung ứng.
Hồ Chí Minh cố gắng thuyết phục Mỹ tiếp tục chính sách chống
thực dân của Mỹ đối với Đông Dương. Ông tìm cách làm Mỹ tin rằng ông không phải
là một phái viên của Quốc tế Cộng sản mà là một người Quốc gia - Xã hội mong
muốn giải thoát đất nước khỏi ách đô hộ của ngoại bang. Thông qua OSS, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi một
bức điện cho Tổng thống Mỹ Truman yêu cầu Mỹ đặt quan hệ ngoại giao với Chính
phủ Lâm thời đồng thời Mỹ và Chính phủ Lâm thời sẽ có đại diện trong Ủy ban
Liên tịch các nước Đồng Minh giải quyết các vấn đề liên quan đến Việt Nam. Việt
Minh hy vọng tranh thủ được sự có mặt của Mỹ trong cuộc thương lượng giữa Trung
Quốc và Pháp về Đông Dương vì hai nước này có thể làm nguy hại đến nền độc lập
và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam đồng thời khuyến khích các nước Đồng Minh
công nhận Chính phủ Lâm thời là đại diện duy nhất và hợp pháp của Việt Nam
trong các vấn đề liên quan đến chủ quyền của Việt Nam. Việt Minh lo ngại việc
không được các nước Đồng Minh công nhận sẽ làm suy yếu địa vị lãnh đạo của họ
và có lợi cho Việt Cách, Việt Quốc trong việc thành lập chính phủ của các lực
lượng này. Hồ Chí Minh nói với chỉ huy OSS tại miền
Bắc, Archimedes L.A Patti, rằng ông theo chủ nghĩa Lenin, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp và xin
gia nhập Đệ Tam Quốc tế vì đây
là những cá nhân và tổ chức duy nhất quan tâm đến vấn đề thuộc địa. Ông không
thấy có sự lựa chọn nào khác. Nhưng trong nhiều năm sau đó những tổ chức này
cũng không có hành động gì vì nền độc lập của các dân tộc thuộc địa. Trước mắt,
ông đặt nhiều tin tưởng vào sự giúp đỡ của Mỹ trước khi có thể hy vọng vào sự
giúp đỡ của Liên Xô. Người Mỹ xem ông là một người quốc tế cộng sản, bù nhìn
của Moskva vì ông đã ở Moskva nhiều năm nhưng ông không phải là người cộng sản
theo nghĩa Mỹ hiểu mà là nhà cách mạng hoạt động độc lập. Tuy nhiên Mỹ không đáp lại nguyện vọng của
Hồ Chí Minh. Cuối tháng 9 năm 1946, Mỹ rút tất cả các nhân viên tình báo tại
Việt Nam về nước, chấm dứt liên hệ với chính phủ Hồ Chí Minh.
Lãnh đạo nhân dân
giành chính quyền
Theo Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương Đảng Lao động Việt
Nam, kể từ khi Việt Minh ra đời, "toàn
bộ phong trào chống phát xít Pháp-Nhật của nhân dân ta mang tên Phong trào Việt Minh, cái tên tiêu
biểu cho lòng yêu nước, chí quật cường của dân tộc ta."
Tổ chức này giành quyền và thành lập chính quyền với tên Khu
giải phóng Việt Bắc gồm 6 tỉnh năm 1944. Năm 1945, khi
Nhật vừa đầu hàng phe Đồng Minh, chính phủ Trần Trọng Kim vừa thành lập, Việt
Minh là lực lượng chính trị quan trọng tổ chức một số cuộc biểu tình trên cả
nước và tuyên bố thành lập chính quyền. Quốc dân Đại hội do Tổng bộ Việt Minh triệu tập họp ở Tân Trào trong 2
ngày 16 và 17 tháng
8 năm
1945 đã thông qua lệnh tổng khởi nghĩa, quyết định quốc kỳ, quốc ca, cử ra Uỷ
ban giải phóng dân tộc tức là Chính phủ lâm thời do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Hồ Chí Minh, tuyên bố thành lập chính phủ lâm thời của
Việt Minh, khai sinh nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Sau khi người Pháp tái chiếm Đông Dương, Việt Minh chuyển mục tiêu sang đấu tranh
giành lại toàn vẹn chủ quyền và lãnh thổ cho Việt Nam từ tay của thực dân Pháp.
Thành lập Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập trên quảng
trường Ba Đình.
Thời gian đầu năm 1946, các lãnh đạo của Đảng cộng sản Đông
Dương như Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Lương Bằng, Hoàng Văn Hoan lui vào
hoạt động bí mật. Hoạt động công khai với danh nghĩa là thành viên Việt Minh
gồm có chủ tịch Hồ Chí Minh, các ông Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, Hoàng Hữu
Nam, Hồ Tùng Mậu, và Nguyễn Lương Bằng.
Hồ Tùng Mậu (1896-1951) là một nhà hoạt động cách mạng và chính khách Việt Nam.
Ông từng đảng viên của cả Đảng Cộng sản Trung
Quốc và Đảng Cộng sản Việt
Nam
Về mặt công khai, trong một thời gian ngắn nhóm Mác-xít độc lập
với Việt Minh. Thành viên Việt Minh không công khai là người Mác-xít. Theo các
tài liệu chính thống của nhà nước Việt Nam, chủ nhiệm Tổng bộ một thời gian dài
là Hoàng Quốc Việt.
Hoàng Quốc Việt (1905–1992) là một chính khách, đảm nhiệm
các vai trò Bí thư Tổng bộ Việt Minh, Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam, Viện trưởng Viện Kiểm
sát Nhân dân Tối cao, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam, Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ.
Cơ quan ngôn luận là báo Cứu
quốc.Việt Minh lãnh đạo chính phủ trung ương Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ khi được thành lập cho đến khi chiến
tranh Đông Dương kết thúc. Đảng Lao động chính thức xác nhận vai trò lãnh đạo
năm 1951. Một số ít thành viên Việt Minh chuyển sang ủng hộ cho Quốc gia Việt
Nam khi Việt Minh ngả sang khuynh hướng thân Liên Xô - CHND Trung Hoa công
khai. Tại miền Nam, Việt Minh cũng lãnh đạo Ủy ban Hành chính Lâm thời Nam Bộ.
Các nhóm chính trị khác tham gia hợp tác với Việt Minh trong chính phủ Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa ở trung ương và địa phương trong giai đoạn 1945 - 1946. Nhưng
sau đó phần lớn lại quay sang hợp tác với Pháp chống lại Việt Minh hoặc vừa
chống Pháp vừa chống Việt Minh.[cần dẫn nguồn] Sau đó các đảng phái này đa phần ủng hộ Bảo Đại đàm
phán với Pháp thành lập Quốc gia Việt Nam.[cần dẫn nguồn]
Ủy ban dân tộc giải phóng gồm 12 thành viên Việt Minh, trong đó
có 6 thành viên Đảng Cộng sản Đông Dương, 2
thành viên Đảng Dân chủ Việt Nam. Ủy ban hành chính lâm thời
Nam Bộ thành lập ngày 25/8/1945 có 6 thành viên Việt Minh (4 là thành viên Đảng
Cộng sản, gồm Trần Văn Giàu, Nguyễn Văn Tạo, Dương Bạch Mai, Nguyễn Văn Tây, 2
thành viên Việt Minh không công khai là đảng viên cộng sản Phạm Ngọc Thạch, Hoàng Đôn Văn), 1
thành viên Đảng Dân chủ Việt Nam (Huỳnh Văn Tiểng), 2 thành viên không đảng phái
(Phạm Văn Bạch, Huỳnh Thị Oanh), 1
thành viên Đảng Độc lập Dân tộc (Ngô Tấn Nhơn) (sau
cải tổ đưa Huỳnh Phú Sổ - Hòa
Hảo, Trần Văn Thạch - Trotskyist, Huỳnh Văn Phương - trí thức, Phan Văn Hùm, Trần Văn Nhọ,
Nguyễn Văn Thủ... tham gia, nhưng sau một thời gian Việt Minh xung đột với các
nhóm tôn giáo và Trotskyist). Ngày 10/9/1945, Ủy ban nhân dân Nam Bộ thành lập
theo thể lệ của Chủ tịch Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Hồ Chí Minh gồm: Phạm Văn Bạch (trạng sư, không đảng phái): Chủ tịch, Trần Văn
Giàu (giáo sư, Đảng Cộng sản Đông Dương), Phạm Ngọc Thạch (bác sĩ, thủ lĩnh Thanh niên Tiền phong), Huỳnh Văn Tiểng (cựu sinh
viên, Tân Dân chủ đoàn), Ngô
Tấn Nhơn (kỹ sư, Đảng Quốc gia Độc lập), Nguyễn Văn Thọ (viết báo, Đảng Cộng sản Đông Dương), Hoàng
Đôn Văn (Lao động Tổng công đoàn), giáo
chủ Hòa Hảo Huỳnh Phú Sổ (Việt Nam
Độc lập Vận động hội), Nguyễn Văn Nghiêm (kỹ sư, không đảng phái), Tứ Bảo Hòa (điền
chủ, không đảng phái), dự khuyết Phan Văn
Hùm, Trần Văn Nhọ, Nguyễn Văn Thủ
Chính phủ Cách mạng Lâm thời có 9 thành viên Việt Minh (6 đảng
viên Đảng Cộng sản Đông Dương), 4 đảng viên Đảng Dân chủ Việt Nam, 2 không đảng
phái, 1 Công giáo. Chính phủ Chính phủ
Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập ngày 2/3/1946 có 2 thành viên
Việt Minh (thuộc Đảng Cộng sản Đông Dương), 3 thành viên Việt Quốc, 1 thành
viên Việt Cách, 2 thành viên Dân chủ, 1 thành viên Xã hội, 3 độc lập. Chính phủ Chính phủ
Liên hiệp Quốc dân Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập ngày 3/11/1946 có 5 thành viên
Việt Minh (thuộc Đảng Cộng sản), 5 độc lập, 2 Dân chủ, 1 Xã hội, 1 Dân tộc
(Việt Nam Quốc dân Đảng - Chu Bá Phượng), khuyết 2 ghế.
Chính phủ Liên hiệp Quốc dân năm 1949, 5 thành viên Đảng Cộng
sản - Việt Minh, 5 độc lập, 2 đảng Dân chủ, 3 đảng Xã hội, 1 dân tộc (Việt Nam
Quốc dân đảng- Chu Bá Phượng), 1 Việt Nam Cách mệnh Đồng minh
hội (Bồ Xuân Luật). Trong các thứ trưởng có 4 độc lập, 2
đảng Dân chủ, 1 đảng Xã hội, 1 Việt Minh (thuộc Đảng Cộng sản), 1 trống. Theo
tài liệu của CIA thì Đảng Cộng sản tuy tuyên bố "giải tán" năm 1945
nhưng năm 1946 có 50.000 đảng viên, và tới 1950 có 400.000 đảng viên, dù trên
danh nghĩa người của Việt Minh (Liên Việt), nhưng thực tế bán công khai.
Xung đột với các
nhóm chính trị đối lập
Trước năm 1945, Đảng Cộng sản Việt Nam và các đảng phái Quốc gia khác tuy có ý
thức hệ khác nhau nhưng vẫn có chung nền tảng giáo dục, thường xuyên có sự hợp
tác và đôi khi có cùng quan hệ huyết thống hoặc hôn nhân. Trong giai đoạn 1924
- 1927, ở miền Nam Trung Quốc, các nhóm người Việt chống thực dân Pháp đa dạng
tương tác với nhau, với cả người Trung Quốc, Triều Tiên và các dân tộc khác. Từ
năm 1941 đến 1944 ở miền nam Trung Quốc, Đảng Cộng sản Đông Dương, Việt Nam Quốc Dân Đảng (Việt Quốc) và Việt Nam Cách mệnh Đồng
minh Hội (Việt
Cách) cùng tham gia vào mặt trận chống Nhật, đôi khi tố giác nhau với chính quyền
Trung Quốc, nhưng không bắt cóc hoặc ám sát lẫn nhau. Chính sự cạnh tranh để
kết nạp thành viên, thu nhận viện trợ cũng như sự bảo trợ của người Trung Quốc,
hơn là sự khác biệt về ý thức hệ, mới là nguyên nhân khiến căng thẳng giữa các
tổ chức lưu vong gia tăng. Trong nước, Đảng Cộng sản Đông Dương cũng từng hợp
tác với những người Trotskyist tại Nam Kỳ trong giai đoạn 1933-1937. Hai bên sau đó chỉ trích nhau chẳng hạn
thành viên của Quốc tế thứ ba (Đảng Cộng sản Đông Dương) và Quốc tế thứ tư
(những người Trotskyist) cáo buộc lẫn nhau là phục vụ lợi ích đế quốc. Ban đầu
cuộc tranh đấu chỉ trong phạm vi báo chí, truyền thông. Đến năm 1945 thì nhiều
phe đã dùng vũ lực để tiêu diệt lẫn nhau. Theo sử gia David G. Marr, đó là một
thời kỳ đầy hận thù, phản bội và giết chóc. Cho tới tháng 8 năm 1946, các đảng
phái đối lập, ngoại trừ Giáo hội Công giáo, đều bị phá vỡ, vô hiệu hóa, hoặc buộc
phải lưu vong.
Việt Nam Quốc dân Đảng
Ngay sau khi Việt Minh giành chính quyền ngày 19/8/1945, Lê Khang dẫn đầu một nhóm Việt Quốc rời Hà Nội đến
Vĩnh Yên nằm trên tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội. Tại đây họ tổ chức một cuộc
biểu tình của dân chúng để thuyết phục lực lượng Bảo an binh địa phương tham gia. Ngày 29/8/1945, hàng
ngàn người ủng hộ Việt Minh thuộc 3 huyện lân cận tiếp cận căn cứ của Việt Quốc
tại Vĩnh Yên kêu gọi Việt Quốc tham gia một cuộc diễu hành xuyên qua thị trấn.
Khi bị từ chối, họ bắn thành viên Việt Quốc. Việt Quốc bắn trả khiến một số
người chết đồng thời bắt giữ khoảng 150 người. Những người bị bắt được thả sau
khi đã được tuyên truyền về Việt Quốc và thừa nhận mình bị lừa khi tham gia
biểu tình. Sau đó, Việt Minh và Việt Quốc tiếp tục thảo luận về việc phóng
thích những người còn bị Việt Quốc giam giữ, về việc tổ chức đàm phán và những
đề xuất liên quan đến việc thành lập chính quyền liên hiệp ở địa phương. Trong
khi hai bên thảo luận, Việt Minh cắt đứt nguồn cung cấp lương thực cho thị xã
Vĩnh Yên khiến cuộc sống ngày càng khó khăn.
Ngày 18/9/1945, Hoàng Văn Đức, một thành viên quan trọng của Đảng Dân chủ Việt Nam cùng đại diện chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ Hà Nội đến Vĩnh Yên thương lượng.
(Kỹ sư Hoàng Văn Đức (1918 - 1996) là đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa đầu tiên, thuộc đoàn đại biểu Hà Nội. Sau khi trúng cử ông
được bầu làm ủy viên Ban Thường vụ Quốc hội.)
Cuộc thương lượng không thành công, Lê Khang tấn công Phúc Yên
nhưng thất bại. Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tấn công Vĩnh Yên
nhưng không giành được thị xã này. Sau đó hai bên ngừng bắn trong vài tháng.
Việt Quốc không tranh giành ảnh hưởng với Việt Minh ở vùng nông thôn ngoài việc
chiếm giữ nông trại Tam Lộng tại Vĩnh Yên. Đầu tháng 12/1945, Việt Minh tấn
công Tam Lộng nhưng bị đẩy lùi.
Tháng 9/1945, Việt Quốc thỏa thuận bí mật với đại úy Nguyễn Duy
Viên theo đó đại đội lính khố đỏ của ông sẽ theo Việt Quốc. Tuy nhiên Việt Quốc
nghi ngờ đại úy Viên là điệp viên hai mang của Pháp và sẽ điều động đơn vị của
mình thủ tiêu đảng viên Việt Quốc ngay sau khi vượt biên giới về Việt Nam. Đầu
tháng 11, Viên đến Hà Giang gặp các thành viên Việt Quốc tại đây. Những binh sĩ
đào ngũ từ các đơn vị lính thuộc địa cũng đổ về Hà Giang giúp Viên có được một
đội quân khoảng 400 người. Việt Quốc và Việt Minh tại Hà Giang mâu thuẫn nhau
khiến Viên đến Hà Nội yêu cầu chính phủ cử đại diện đến thuyết phục mọi người
cùng chống Pháp. Sau khi gặp Hồ Chí Minh, Viên trở về Hà Giang, cho quân bắt
giữ các đảng viên Việt Quốc tại đây và xử bắn một số người trên một ngọn đồi
gần thị xã. Tháng 4/1946, Việt Quốc cho người ám sát ông tại Hà Nội.
Tháng 5/1946, Trần Đăng Ninh, phụ trách an ninh của Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa, đến Vĩnh Yên với lý do thảo luận về công tác sửa chữa đê
điều và bị Vũ Hồng Khanh bắt. Ninh và 2 người khác trốn thoát. Việc bắt giữ này
trở thành lý do để đàn áp Việt Quốc. Vệ quốc quân bắt đầu tuần tra quanh nơi
hoạt động của Việt Quốc. Ngày 20/5/1946, trong một cuộc đụng độ gần Phú Thọ,
Việt Quốc bắt giữ và hành quyết một nhóm người ủng hộ Việt Minh, thả vài xác
chết xuống sông Hồng để cảnh cáo.
Giữa tháng 5/1946, Bộ Nội vụ ra lệnh cho tất cả các cán bộ công
chức đang làm việc tại 7 thị xã ở các tỉnh phía Tây và Tây Bắc Hà Nội sơ tán và
tham gia vào các Ủy ban thay thế được thành lập ở các địa điểm mới. Những người
không thực hiện lệnh này không còn là người của chính phủ.
Tháng 6/1946, khi quân đội Trung Quốc rút về Vân Nam, dân quân
của Việt Minh cô lập các thị xã do Việt Quốc kiểm soát. Ngày 18/6/1946, Vệ quốc
quân tấn công Phú Thọ và Việt Trì. Quốc dân quân của Việt Quốc ở Phú Thọ hết đạn sau 4 ngày
và phải rút lui. Vũ Hồng Khanh chỉ huy 350 lính phòng thủ Việt Trì trong 9 ngày
rồi rút lui về Yên Bái. Việt Quốc ở Vĩnh Yên do Đỗ Đình Đạo chỉ huy đàm phán
với Việt Minh và đạt được thỏa thuận ngừng bắn trong 2 tháng. Đỗ Đình Đạo đồng
ý sáp nhập lực lượng của ông vào Vệ quốc quân và thành lập Ủy ban Hành chính liên hiệp tại
Vĩnh Yên. Lực lượng này được chia nhỏ đưa về các tiểu đoàn Vệ quốc quân tại
nhiều nơi. Đỗ Đình Đạo được thuyên chuyển về Hà Nội. Trong suốt tháng 5 và
tháng 6/1946, Báo Việt Nam của Việt Quốc tại Hà Nội khẩn thiết kêu gọi Việt
Minh ngừng tấn công Việt Quốc.
Cuối tháng 6 tại Hà Nội, các thành viên Việt Quốc họp để thảo
luận về việc có nên thừa nhận sự lãnh đạo của Việt Minh, rút lui về biên giới
hay tổ chức đảo chính lật đổ chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trong khi đó, Trương Tử Anh, đảng trưởng Đại Việt Quốc dân Đảng là đồng minh của Việt Quốc, đang lên kế
hoạch cho một cuộc đảo chính có thể bắt đầu bằng việc tấn công lính Pháp để gây
rối loạn.
(Trương Tử Anh (1914 - 1946) là người sáng lập và lãnh đạo Đại Việt Quốc dân đảng giai đoạn 1939-1946. Ông cũng là một trong những lãnh tụ
của Mặt trận Quốc dân Đảng
Việt Nam từ khi thành lập đến khi tan rã.)
Người Pháp lại có ý định diễu binh quanh hồ Hoàn Kiếm để kỷ niệm
Quốc khánh Pháp (14/7/1789) khiến lực lượng an ninh Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
lo ngại sự kiện này có thể trở thành mục tiêu của các đảng phái đối lập với
Việt Minh. Võ Nguyên Giáp hỏi ý kiến của chỉ huy quân Pháp tại Bắc Kỳ, đại tá
Jean Crépin về thái độ của Pháp nếu Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tăng cường trấn
áp Việt Quốc và Việt Cách thì được ông này trả lời Pháp sẽ không can thiệp vào
công việc nội bộ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
[color=red][b]Trường Chinh (Tổng
Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, khi đó rút vào hoạt động bí mật, chức danh
công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương) được
Nha Công an Trung ương báo cáo phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp câu kết
với Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị đảo chính Chính phủ Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa, chỉ đạo phải tập trung trấn áp Việt Nam Quốc dân Đảng, nhưng phải có
đủ chứng cứ.[/color][/b]
Sau khi Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố độc lập ngày 2 tháng
9 năm 1945 và cuộc bầu cử ngày 6 tháng 1 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng được
giữ hơn 40 ghế trong số 70 ghế "đại biểu đương nhiên" (không phải qua
bầu cử) trong Quốc hội khóa I và có một số thành viên chủ chốt tham gia lãnh
đạo Quốc hội và Chính phủ do Quốc hội khóa I bầu ra như Nguyễn Hải Thần (Phó
chủ tịch Quốc hội), Trương Đình Chi (Bộ trưởng xã hội, y tế và lao động). Theo
hồi ký Những năm tháng không thể nào quên của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, do
không bằng lòng với vị trí có được, Việt Nam Quốc dân Đảng tìm cách lật đổ Việt
Minh để cùng với các đảng phái Việt Cách, Đại Việt... chiếm chính quyền.
Trong khi giải giáp vũ khí của quân Nhật tại phía Bắc vĩ tuyến
16 theo Hiệp ước Hoa - Pháp tháng 2 năm 1946 và Hiệp định sơ bộ Việt - Pháp ngày
6 tháng 3 năm 1946, quân Pháp đã chuyển giao cho Việt Nam Quốc dân Đảng và các
đảng phái đối lập với Việt Minh hàng tấn vũ khí thu gom được của Nhật. Với số
vũ khí này và được thực dân Pháp "bật đèn xanh", Việt Nam Quốc dân
Đảng và Đại Việt Quốc dân đảng đã tổ chức các đội vũ trang mang tên "Thần
lôi đoàn", "Thiết huyết đoàn", "Hùm xám"... Các đội vũ
trang này đã tổ chức nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám
sát những người theo Việt Minh và cả những người không đảng phái như ông Ba
Viên rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật
tự ở Hà nội và một số đô thị ở Bắc Bộ.
Đầu tháng 6 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức cho Nghiêm
Xuân Chi (đảng viên Việt Quốc) ám sát một số lãnh đạo của Việt Minh như Võ
Nguyên Giáp, Trường Chinh và ông Bồ Xuân Luật, một người cũ của Việt Cách nay
đứng về phe Việt Minh. Vụ ám sát được bố trí tại Nhà Thủy tọa, cạnh Hồ Gươm,
đối diện với nhà số 8 đường Vua Lê (nay là phố Lê Thái Tổ) một trong những nơi
ăn nghỉ của Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, khi Nghiêm Xuân Chi chưa kịp ra tay thì đã
bị tổ trinh sát của Sở Công an Bắc Bộ do Nguyễn Bá Hùng chỉ huy khống chế. Khám
người Nghiêm Xuân Chi, Công an Bắc bộ thu được hai khẩu súng ngắn với 12 viên
đạn trong ổ đạn. Mỗi khẩu đều có một viên đã lên nòng. Tại trụ sở Công an Bắc
bộ (số 87 đường Gamberta, nay là phố Trần Hưng Đạo), Nghiêm Xuân Chi khai nhận
đã được các lãnh tụ Việt Nam Quốc dân Đảng giao nhiệm ám sát một số lãnh đạo
Việt Minh
Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một
số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy
tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu
Sau khi Việt Nam Công an vụ xin ý kiến chỉ đạo của Trường Chinh (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, với
chức danh công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương), vào
rạng sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946, Đội trinh sát đặc biệt đã thực hiện nhiệm
vụ bắt, khám xét những người có mặt tại số 7 phố Ôn Như Hầu vì can tội tống
tiền và bắt cóc người., đã
thực hiện phá vụ án phố Ôn Như Hầu. Chỉ đạo trực tiếp lực lượng
công an phá vụ án này là các ông Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Bắc bộ), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Công an Hà Nội) và Nguyễn Tạo (Trưởng
nha Điệp báo Công an Trung ương). Lực lượng công an xung phong đã thực hiện
khám xét các trụ sở Việt Nam Quốc dân Đảng tại Hà Nội, bắt tại chỗ nhiều thành
viên của Việt Nam Quốc dân Đảng cùng nhiều tang vật như truyền đơn, vũ khí,
dụng cụ tra tấn, đồng thời phát hiện nhiều xác chết tại đó... Trong số các
thành viên của Quốc dân Đảng bị bắt, có Phan Kích
Nam tự xưng
là một lãnh đạo của Quốc dân Đảng. Theo điều tra của Nha công an, Việt
Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị những hành động khiêu khích rất nghiêm trọng.
Dự định các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân
Pháp diễu qua nhân ngày quốc khánh Pháp, bắn súng, ném lựu đạn để tạo ra những
chuyện rắc rối giữa Pháp và Chính phủ, gây sự phá hoại hòa bình rồi tung truyền
đơn hô hào lật đổ chính quyền và sau đó đứng ra bắt tay với Pháp.[58]
Trên thực tế, trong cuộc vây bắt, khám xét tại số 7 - Ôn Như Hầu
ngày 12 tháng 7, Công an Bắc Bộ thu được 8 súng ngắn, 5 súng trường và 1 trung
liên Nhật, dụng cụ tra tấn, thuốc mê và đào được 6 xác người chôn đứng trong
vườn chuối sau nhà. Tuy nhiên, trụ sở hành chính của Việt Nam Quốc dân Đảng tại
số 7 phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều) chỉ là bình phong để che đậy
hai căn cứ quan trọng hơn của Việt Nam Quốc dân Đảng trong nội thành Hà Nội khi
đó là nhà số 132 phố Duvigneau (nay là phố Bùi Thị Xuân) và nhà số 80 phố Quán
Thánh. Cuộc bắt, khám xét tại 132 - Duvigneau và 80 Quán Thánh diễn ra cùng
thời điểm với vụ bắt, khám xét ở số 7 - Ôn Như Hầu. Tại nhà số 132 phố
Duvigneau, Nha Công an Bắc Bộ thu giữ nhiều tang vật gồm 6 máy in tipo với các
"bát chữ" còn nguyên vẹn nội dung; 11 mặt đá in lito đã khắc chữ;
trên 3 tạ truyền đơn, khẩu hiệu; tài liệu chống Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa vừa in xong còn chưa kịp chuyển đi; 18,6 kg tiền giả (gồm cả giấy bạc
Quan Kim và giấy bạc Đông Dương); 12 khẩu súng ngắn, 8 khẩu tiểu liên, 17 súng
trường, 3 trung liên FM và 13 quả lựu đạn Nhật. Khám xét tại nhà số 80 phố Quán
Thánh, Công an Bắc Bộ thu được 9 súng ngắn, 21 súng trường, 2 trung liên Nhật,
11 quả lựu đạn các loại, hai thùng tài liệu, truyền đơn chống chính phủ Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa. Quân Pháp tại Hà Nội đã điều xe tăng đến can thiệp vào vụ
bắt, khám xét tại 80 phố Quán Thánh nhưng Việt Minh đã tiến hành đàm phán trên
cơ sở Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3 năm 1945. Trưa ngày 12 tháng 7, xe tăng và
quân Pháp rút khỏi phố Quán Thánh.
Ngày 13 tháng 7, tướng Morlière, tư lệnh các lực lượng Pháp tại
Hà nội đã cử sĩ quan tùy tùng đến trụ sở chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
tại Bắc Bộ Phủ thông báo việc người Pháp rút đề nghị tổ chức cuộc diễu binh của
quân Pháp tại Hà Nội do nhận thấy không bảo đảm an toàn. Tại dây, viên tùy tùng
của tướng Morlière được đại diện Chính phủ Việt Nam thông báo rằng Việt Minh sẽ
tổ chức cuộc mít tinh lớn ở Quảng trường Nhà hát lớn Hà Nội và một số con phố
quanh Hồ Gươm để chào mừng kỷ niệm ngày Cách mạng Pháp 14-7-1789. Tất cả những
chứng cứ, tang vật, truyền đơn, khẩu hiệu, ảnh chụp những xác chết, những hố
chôn người... mà Công an Bắc Bộ thu tập được trong Vụ án phố Ôn Như Hầu đều được trưng bày cho toàn thể nhân dân Hà
Nội được biết trong cuộc mít tinh diễu hành này.
Nhà nước sau đó thông báo sự việc với báo chí. Các cuộc tấn công
được gọi tắt là "Vụ án phố Ôn Như Hầu". Các báo của Việt Minh và các
đảng phái thân Việt Minh đều tường thuật vụ án này. Các báo đưa tin công an đã
phá tan âm mưu chống chính phủ, đã bắt những kẻ tiến hành những vụ bắt cóc tống
tiền, ám sát, bán nước, in truyền đơn chống chính phủ, làm bạc giả... Tuy nhiên
Việt Quốc đã không bị kể tên trong một số bài báo.
Theo David G. Marr, nếu thật sự Pháp muốn đảo chính (họ đã cân
nhắc và hoãn nhiều lần) thì không cần phải dựa vào Trương Tử Anh khơi ngòi,
càng không cho Anh thành lập chính phủ. Công an cố tình lập lờ giữa Đại Việt
Quốc Dân Đảng do Trương Tử Anh lãnh đạo và Việt Nam Quốc dân Đảng do Nguyễn
Tưởng Tam và Vũ Hồng Khanh lãnh đạo khi nhắm vào tòa soạn Báo Việt Nam và các
trụ sở khác của Việt Nam Quốc dân Đảng. Sau cuộc tấn công, có người trong chính
quyền đã cố gắng hạn chế những lời lên án công khai Việt Quốc để tuyên truyền
về Mặt trận Thống nhất. Việt Quốc trên danh nghĩa vẫn nằm trong mặt trận. Ngoại
trừ một vài đảng viên Việt Quốc hợp tác với Việt Minh, mọi công dân Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa từ đó trở đi đều sợ hãi khi bị cho là đảng viên Việt Quốc.
Việt Quốc đồng nghĩa với tội phản quốc.
Ngày 20/7/1946, Ủy ban Hành chính Bắc Bộ dù không nhắc đến Việt
Quốc đã thông báo đến các tỉnh rằng gần đây công an đã phát hiện được việc tống
tiền, bắt cóc và làm tiền giả. Tất cả đều phải bị điều tra và truy tố. Ủy ban
hướng dẫn các địa phương không để việc bắt bớ và giam giữ các phần tử phản động
biến thành khủng bố. Các Ủy ban Hành chính địa phương giờ đã được chấp thuận
cho việc bắt giữ các đảng viên Việt Quốc đã bị phát hiện hay còn tình nghi, tuy
nhiên họ không săn lùng và hành quyết ngay lập tức. Trong những tháng sau đó,
hàng ngàn người bị bắt, bị thẩm vấn. Hàng trăm người bị tống giam, bị đưa đến
các trại cải tạo; hàng trăm người khác bị cách chức. Cán bộ phòng chính trị
thuộc Sở Công an các tỉnh bắt những kẻ tình nghi, thẩm vấn, bắt ký vào lời khai,
sau đó báo cáo lên chính quyền tỉnh là thả, xét xử hay biệt giam những người
này. Từ cuối tháng 7/1946 cho đến cuối năm 1946,
phần lớn những người bị công an giam giữ vì lý do chính trị đều bị xem là Việt
Quốc. Công an tiếp tục thẩm vấn các đảng viên Việt Quốc về vụ bắt cóc một số
đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương xảy ra vào cuối năm 1945.
Cuối tháng 7/1946, Báo Việt Nam bị đình bản nhưng Tuần báo Chính Nghĩa vẫn tiếp tục xuất bản suốt 3 tháng sau. Báo
chính Nghĩa đăng một loạt bài xã luận lên án chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa đế
quốc Xô Viết đồng thời chỉ trích hệ thống Ủy ban Hành chính của Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa và việc chính phủ không thể thành lập hệ thống tư pháp độc lập,
chính sách ngoại giao của Hồ Chí Minh cũng bị hoài nghi. Cuối tháng 10/1946,
các bài xã luận và tin tức trong nước bị loại bỏ. Tới đầu tháng 12, Tuần báo
Chính Nghĩa hoàn toàn bị vô hiệu hóa, không còn một tin tức hay bài viết nào
đáng phải kiểm duyệt nữa.
Từ tháng 7/1946 đến tháng 11/1946, nhiều đại biểu quốc hội là
đảng viên Việt Quốc bị bắt. Đại biểu Phan Kích
Nam, đảng viên Việt Quốc, bị bắt trong vụ án phố Ôn Như Hầu, bị
buộc tội bắt cóc, tống tiền và bị tống giam ngay lập tức. Đại biểu Nguyễn Đổng Lâm bị công an Hải Dương bắt và bị kiến nghị
gửi đến trại biệt giam trong 2 năm với lý do "chính quyền địa phương sẽ
gặp nhiều khó khăn nếu ông Lâm còn tự do ngoài vòng pháp luật". Trường hợp
của Lâm được báo cáo lên Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Văn Tố.
Nguyễn Văn Tố (1889-1947), bút hiệu Ứng Hoè, sinh ngày 5 tháng 6 năm 1889, quê ở Hà Đông (nay thuộc Hà Nội). Thuở nhỏ ông học chữ Hán, sau sang Pháp học đỗ bằng Thành chung (Trung học). Về nước ông làm
việc tại trường Viễn Đông Bác Cổ Hà Nội, chuyên về văn học cổ Việt Nam. Ông từng
làm Hội trưởng hội Trí Tri, Hội truyền bá chữ Quốc
ngữ trước năm 1945.
Tố cùng Ủy ban Thường vụ
Quốc hội ra lệnh thả Lâm. Ngày 21/8/1946, Nguyễn Đổng Lâm được thả. Tại các địa
phương khác, các đại biểu quốc hội là đảng viên Việt Quốc cũng bị sách nhiễu
hoặc bắt giữ. Đại biểu Trình Như Tấu gửi kháng nghị đến 5 cơ quan chính phủ khác
nhau sau khi ông bị dân quân bao vây nhà riêng để yêu cầu bồi thường một máy
đánh chữ không có thật và đe dọa dùng vũ lực nếu ông không tuân thủ. Trình Như
Tấu yêu cầu được bảo vệ với tư cách nghị sĩ nhưng không được hồi đáp. Tại kỳ
họp lần thứ hai của Quốc hội vào cuối tháng 10/1946, chưa tới 12 người trong số
50 đại biểu Quốc hội thuộc Quốc dân Đảng tham dự.
Sau khi rút lui về Yên Bái, Vũ Hồng Khanh nhận ra rằng nguồn
cung cấp lương thực tại địa phương chỉ đủ nuôi sống lực lượng quân đội Việt
Quốc chứ không đủ cung cấp cho những người ủng hộ Việt Quốc từ đồng bằng sông
Hồng đến. Vệc tiếp tế từ Lào Cai gặp nhiều khó khăn vì Việt Minh đã phá hủy
đường sắt. Tới tháng 11, Lào Cai bị Vệ Quốc quân bao vây và lương thực sắp hết.
Vũ Hồng Khanh quyết định sơ tán sang Vân Nam và ra lệnh hành quyết 2 giảng viên
học viện quân sự vì cố gắng dẫn học viên của họ quay trở lại đồng bằng. Tháng
10/1947, khi Pháp nhảy dù xuống Phú Thọ, công an Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bị
cáo buộc giết chết hơn 100 tù nhân Việt Quốc trước nguy cơ họ có thể trốn thoát
hoặc rơi vào tay người Pháp.
Đại Việt Quốc dân đảng
Sau khi giành được chính quyền, ngày 5 tháng 9 năm 1945, nhân
danh Chủ tịch Chính phủ
Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bộ trưởng Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã ký Sắc
lệnh số 8 giải thể Đại Việt Quốc dân đảng với lý do "Đại Việt Quốc dân đảng đã âm mưu những việc hại cho sự độc
lập quốc gia và nền kinh tế Việt Nam"
Do Chính phủ ban hành Sắc lệnh giải tán Đại Việt Quốc dân đảng,
nên các đảng viên Đại Việt đã mất tư cách pháp nhân để tham gia chính trường.
Trước chiến thắng của Việt Minh trong cuộc Tổng tuyển cử, ngày 15 tháng
12 năm 1945, Đại
Việt Quốc dân đảng cùng với Việt Nam Quốc dân Đảng (lãnh đạo là Vũ Hồng Khanh) và Đại Việt Dân Chính Đảng (lãnh đạo là Nguyễn Tường Tam) thành lập Mặt trận Quốc dân Đảng Việt Nam nhằm chống lại "phe Cộng
sản".
Nguyễn Tường Tam (1906 - 7 tháng 7 năm 1963) là một nhà văn, nhà báo với bút danh Nhất
Linh, Tam Linh, Bảo Sơn, Lãng du, Tân Việt, Đông Sơn (khi
vẽ); và cũng là chính trị gia nổi tiếng của Việt Nam trong thế kỷ XX.
Trương Tử Anh làm Chủ tịch, Vũ Hồng Khanh làm Bí thư trưởng và
Nguyễn Tường Tam làm Tổng thư ký. Việc tham gia Mặt trận Quốc dân Đảng giúp các
đảng viên Đại Việt có lại khả năng tham chính dưới danh nghĩa của Mặt trận.
Đối với chương trình hành động của Mặt trận Quốc dân Đảng, Đại
Việt Quốc dân đảng đưa ra kế hoạch bốn điểm nhằm chống lại Việt Minh trong việc
bầu cử Quốc hội và thành lập Chính phủ
Liên hiệp:
1.
Phát động phong trào toàn dân bất hợp tác với Việt Minh
2.
Tách rời cựu hoàng Bảo Đại ra khỏi Việt Minh và vô hiệu hóa Quốc
hội Việt Minh
3.
Thành lập một Trung tâm chính trị ở hải ngoại
4.
Củng cố các chiến khu, tăng cường khối Quốc dân Quân, mở rộng địa
bàn hoạt động.
Trong tháng 9 và tháng 10 năm 1945, các tổ chức khác nhau của
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Việt Minh có thể đã thủ tiêu hoặc bắt giữ hàng trăm
đảng viên và những người có liên quan đến Đại Việt Quốc dân Đảng, Đại Việt Duy dân Cách mệnh
Đảng tại các
tỉnh Ninh Bình, Tuyên Quang, Thái Bình, Phú Thọ, Hưng Yên... Trương Tử Anh lẩn
trốn sự truy nã của công an Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đồng thời liên tục cảnh
báo Việt Nam Quốc dân Đảng không được liên minh với Đảng Cộng sản Đông Dương.
Trong suốt năm 1946, công an tiếp tục truy lùng thành viên các
đảng Đại Việt. Theo David G. Marr, nhờ tuyên truyền có hiệu quả nên Việt Minh
làm dân chúng tin rằng đảng viên Đại Việt là những tên tay sai cho phát xít
Nhật dù trên thực tế trước ngày 9/3/1945 khi Nhật đảo chính Pháp chỉ có một số
ít người Việt có quan hệ với người Nhật, sau ngày 9/3/1945 tất cả các đảng phái
ở Việt Nam kể cả Việt Minh đều tiếp xúc với quân đội và nhân viên dân sự Nhật.
Trong ngày 12/7/1946, một tiểu đội công an do Lê Hữu
Qua chỉ huy bao vây khám xét trụ sở của đảng Đại Việt
tại số 132 Duvigneau, do phát hiện Đại Việt cấu kết với Pháp âm mưu tiến hành
đảo chính chính quyền cách mạng đúng vào ngày quốc khánh Pháp 14/7/1946. Khi thực hiện cuộc bao vây khám xét này,
lực lượng công an chưa có chứng cứ cụ thể và chưa có lệnh của cấp trên. Nhưng
vẫn thực hiện bao vây khám xét để các thành viên Đại Việt không có thời gian
rút vào bí mật và tẩu tán truyền đơn, hiệu triệu lật đổ chính quyền. Lực lượng
công an đột kích bất ngờ vào lúc sáng sớm khiến cho lính canh và các đảng viên
Đại Việt không kịp có hành động phản ứng. Tại trụ sở của Đại Việt, lực lượng công an
đã tìm thấy nhiều truyền đơn, hiệu triệu chưa kịp tẩu tán cùng nhiều súng ống,
lựu đạn.
Sau khi Pháp tái chiếm Đông Dương, ngày 19 tháng
12 năm 1946 thì Trương Tử Anh đột ngột mất tích. Có
nguồn cho là ông bị Việt Minh thủ tiêu.
Đại Việt Quốc gia Xã hội Đảng
Đại Việt Quốc gia Xã hội Đảng (thường được gọi tắt là Đại Việt
Quốc xã) theo Chủ nghĩa Quốc xã do
Nguyễn Xuân Tiếu sáng lập vào năm 1936, Trần Trọng Kim là tổng
bí thư.
Trần Trọng Kim (chữ Hán: 陳仲金; 1883 – 1953) là một học giả danh tiếng nhà giáo dục, nhà nghiên cứu sử học, văn học, tôn giáo Việt Nam,
bút hiệu Lệ Thần (遺臣), thủ tướng của chính phủ Đế quốc Việt Nam (1945) được
thành lập trong thời kỳ Đế quốc Nhật Bản chiếm đóng Việt Nam. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách
về lịch sử, văn hóa như Việt
Nam sử lược, Việt Nam văn phạm, Nho giáo...
Đây là tổ chức chính trị thân Đế quốc Nhật Bản, được thành lập để làm hậu
thuẫn chính trị cho việc lập ra một Đế quốc Việt Nam, được xem là "chính phủ
tay sai" của Nhật Bản[70] trong thời kỳ Đế quốc Nhật chiếm đóng và
thống trị Đông Á, Đông Nam Á và Việt Nam trong Chiến tranh Thái Bình Dương. Đại
Việt Quốc xã là lực lượng có xu hướng bảo hoàng, ủng hộ Bảo Đại[cần dẫn nguồn], có
khoảng 2 ngàn thành viên, ảnh hưởng ở các thị thành công nghiệp nhẹ ở miền Bắc
như Hà Nội, Hải Phòng trong thời gian Chiến tranh thế giới II diễn ra.
Bảo Đại (chữ Hán: 保大; 22 tháng 10 năm 1913 – 31 tháng 7 năm 1997), tên khai sinh: Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy (阮福永瑞), là vị hoàng đế thứ 13 và
là vị vua cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn nói riêng
và của chế độ quân chủ trong lịch sử Việt Nam nói chung.
Sau khi Việt Minh giành được chính quyền, ngày 5 tháng 9 năm 1945, thừa
ủy quyền Chủ tịch Chính phủ
Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bộ trưởng Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã ký
Sắc lệnh số 8 giải thể Đại Việt Quốc gia Xã hội Đảng với lý do "Đại
Việt quốc gia xã hội Đảng đã
tư thông với ngoại quốc để mưu những việc có hại cho sự độc lập Việt Nam".
Đại Việt Duy dân Cách mệnh
Đảng
Trong thời gian quân Tưởng vào miền Bắc, Đại Việt Duy dân tìm
cách thâm nhập gây cơ sở ở Hòa Bình, xây dựng Hòa Bình thành căn cứ. Đại Việt
Duy dân liên kết với một số lang đạo chống chính quyền, lôi kéo một số lang đạo
có thái độ hai mặt trong bộ máy chính quyền các cấp và được số này che chở. Vì
vậy, cơ sở Đại Việt duy dân phát triển khá nhanh bao gồm một số huyện của tỉnh Hà Đông (cũ), Ninh Bình, Hà Nam, Hòa Bình. Đảng
Đại Việt Duy dân chọn Mường Diềm làm căn cứ chính của Đại Việt Duy dân ở Hòa
Bình. Được các lang đạo giúp đỡ, Đại Việt Duy dân đã tích cực xây dựng lực
lượng vũ trang bằng cách đưa thành viên từ miền xuôi lên, tập hợp thành viên ở
địa phương, thành lập được một số đơn vị, mở một vài lớp huấn luyện quân sự...
Giữa năm 1946, Đại Việt Duy dân bị chính quyền tấn công mạnh tại Hà Nội và các tỉnh ở đồng bằng. Đảng trưởng Đại Việt Duy dân Lý Đông A
(tức Trần Khắc Tường) phải rời Hà Nội về Gia Viễn (Ninh Bình).
(Lý Đông A (1921-1947) là một nhà triết học, học giả và nhà cách
mạng, chính trị gia Việt Nam.[cần dẫn nguồn] Ông được cho là tác giả Việt sử thông luận, tuy nhiên tiểu sử của ông bị nhiều người xem là còn mơ
hồ, còn nhiều tranh cãi trong lịch sử Việt Nam.[cần dẫn nguồn] Sau khi âm mưu tập hợp lực lượng lật đổ chính quyền Việt Minh bất thành,
Lý Đông A bị lực lượng vũ trang Việt Minh tiêu diệt tại Bến Chương thuộc xã
Hiền Lương - Mai Đà, tỉnh Hòa Bình)
Tại đây, Lý Đông A lại bị truy đuổi phải chạy lên Hòa Bình và về
vùng Diềm. Nhiều thành viên Đại Việt Duy dân ở các nơi khác bị truy quét cũng
chạy lên Hòa Bình.[71]
Trong thế bị truy đuổi, dồn ép, các lãnh đạo Đại Việt Duy dân
dựa vào sự giúp đỡ của lang đạo chống chính quyền và có được một vài đơn vị vũ
trang trong tay dự định đánh chiếm Lương Sơn, Lạc Sơn, Chợ Bờ, Suối Rút rồi tiến lên đánh chiếm thị xã Hòa Bình,
làm chủ toàn bộ tỉnh Hòa Bình. Lấy Hòa Bình làm bàn đạp chiếm Sơn La, xây
dựng Hòa Bình - Sơn La thành một căn cứ rộng lớn ở miền núi rừng Tây Bắc để
chống lại chính quyền do Việt Minh lãnh đạo.[71]
Tỉnh Sơn La
Nhưng kế hoạch của Đại Việt Duy dân đã bị quần chúng phát giác.
Ban cán sự Đảng Cộng sản Đông Dương tỉnh Hòa Bình thông qua con
trai lang cun Mường Diềm là cán bộ phụ trách lực lượng vũ trang của huyện Mai
Đà đã nắm được những tin tức quan trọng về tổ chức, hoạt động của Đại Việt Duy
dân và đặc biệt là nắm được âm mưu kế hoạch bạo loạn của Đại Việt Duy dân.
Do nắm được kế hoạch của Đảng Đại Việt Duy dân nên trước ngày
Đại Việt Duy dân định khởi sự, Ban cán sự Đảng tỉnh Hòa Bình đã chỉ đạo lực
lượng vũ trang, công an tiêu diệt các toán vũ trang của Đại Việt Duy dân ở Lạc
Sơn, Kỳ Sơn, Cao Phong, Lương Sơn, thị xã Hòa Bình. Để tiêu diệt căn cứ của Lý
Đông A tại vùng Mường Diềm, Ban cán sự Đảng tỉnh đã dùng mưu dụ toán vũ trang
của Đại Việt Duy dân ra khỏi căn cứ. Lực lượng chiến đấu của Ban cán sự Đảng
tỉnh Hòa Bình đã tiêu diệt và bắt sống đại bộ phận lãnh đạo và lực lượng vũ
trang của Đại Việt Duy dân tại Bến Chương. Đảng trưởng Lý Đông A chết tại Bến Chương thuộc xã Hiền Lương -
Mai Đà.[71]
Việt Nam Cách mệnh Đồng
minh Hội
Khi quân Trung Hoa tiến vào miền Bắt Việt Nam để giải giáp quân
Nhật, lực lượng của Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội cũng theo về, mục đích của
Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho Quân đội
Trung Hoa Dân quốc vào
Việt Nam[72], gây
xung đột vũ trang với Quân giải phóng và cướp chính quyền các địa phương[73][74]...
Ngày 11 tháng 5, các Lữ đoàn hành động theo 4 hướng vượt biên giới. Tuy nhiên
trong 4 cánh quân này khi xung đột vũ trang với Việt Minh thì 3 cánh quân (do
Lê Tùng Sơn, Bồ Xuân Luật và Trương Trung Phụng chỉ huy) đã hạ vũ khí, tự giải
giáp hoặc gia nhập lực lượng quân đội quốc gia của Việt Minh, chỉ có một cánh
quân do Vũ Kim Thành chạy về vùng Hải Ninh rồi bị tiêu diệt. Bồ Xuân Luật sau
đó làm Bộ trưởng trong Chính phủ liên hiệp.
Riêng Nguyễn Hải Thần thì về Hà Nội lập trụ sở ở
đường Quan Thánh phố Cửa Bắc, tìm cách vận động dân chúng nội thành ủng hộ.
Việt Cách bắc loa tố cáo Việt Minh là cộng sản; sự việc dẫn đến xô xát giữa những đám
người ủng hộ và chống đối.
Nguyễn Hải Thần (1878(?) – 1959) là một nhà cách mạng chống Pháp, người sáng lập và lãnh đạo Việt Nam Cách mệnh Đồng
minh Hội.
Trong khi lãnh đạo các phe phái Việt Minh, Việt Quốc, Việt Cách
tranh cãi về các định nghĩa pháp lý, về việc bổ nhiệm các bộ trưởng và việc đưa
ra các tuyên bố chung để đi đến thành lập Chính phủ liên hiệp thì các chủ bút,
cán bộ chính trị, lực lượng vũ trang của các bên vẫn đấu tranh với nhau gay
gắt.
Bộ Tuyên truyền của Chính phủ Cách mạng lâm thời
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gửi đến ban biên tập các tờ báo một bức thư hư cấu
chỉ trích Nguyễn Hải Thần không cử người tham gia đoàn quân Nam tiến chi viện cho miền Nam đồng thời buộc tội
ông thỏa thuận với quân Pháp.
Báo chí thường xuyên cáo buộc Việt Cách và Việt Quốc tống tiền
dân chúng. Công an Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thường xuyên bắt giữ các thành
viên Việt Cách vì tội tống tiền, đặc biệt là đối với Hoa kiều. Các thành viên Việt
Minh và Việt Cách xé áp phích của nhau, đe dọa tính mạng và phá các cuộc họp
của đối thủ. Việt Minh khuyến khích Bồ Xuân Luật rời bỏ
Việt Cách lập ra tờ báo Đồng Minh xuất bản cho đến tháng 11 năm 1946.
Bồ Xuân Luật (1907-1994) là một nhà cách mạng và chính khách Việt
Nam. Ông từng giữ các chức vụ Bộ trưởng Bộ Canh nông, Ủy viên Thường vụ Quốc hội
Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa từ khóa I đến khóa IV, Ủy viên
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam với tư cách là một nhân sĩ không
đảng phái.
Các lãnh đạo Việt Cách không gặp khó khăn gì trong việc kiểm
soát các thị xã từ biên giới Trung Quốc đến đồng bằng sông Hồng cho đến khi
quân đội Trung Quốc rút về nước vào tháng 4/1946. Các viên chức nhà nước tại
những nơi đó phải đối mặt với việc trung thành với Việt Cách, trung lập hay di
tản khỏi thị xã. Việt Cách đôi khi phải xin phép chính phủ Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa để thực hiện một số hoạt động của họ.[77]
Bị Việt Quốc làm lu mờ và ngày càng mất đoàn kết, tháng 3/1946,
Việt Cách bị chia rẽ. Một số thành viên tập trung bảo vệ các thị xã phía Bắc Hà
Nội, những người khác gia nhập Việt Quốc, số còn lại lệ thuộc Việt Minh. Việt
Cách có thể đã tổ chức một số cuộc tấn công vào lính Pháp tại Hải Phòng vào
tháng 4/1946. Cuối tháng 4/1946, Pháp khai quật được 12 thi hài tại tầng hầm
trụ sở cũ của Việt Cách tại Hà Nội trong đó có 2 công dân Pháp mất tích ngày
24/12/1945. Cuối tháng 5/1946, thành viên Việt Cách Hồ Đắc Thành tham gia Mặt trận Liên Việt. Các thành viên Việt Cách ở
Quảng Yên và Móng Cái đã rút qua Trung Quốc vào giữa tháng 6/1946. Cuối tháng
10/1946, báo Đồng Minh của Bồ Xuân Luật đưa tin về cuộc họp của một số chi bộ
còn lại của Việt Cách và việc một số thành viên Việt Cách tham gia kỳ họp thứ
hai của quốc hội. Công an thu được một số tài liệu của Việt Cách và triệu tập
các thành viên Việt Cách tới thẩm vấn. Từ đó trở đi một vài thành viên Việt
Cách hợp tác với Việt Minh để xây dựng một hình ảnh mặt trận quốc gia liên hiệp
giữa các đảng phái trong khi đó các thành viên khác bị tống giam hoặc phải lưu
vong.[77]
Trotskyist
Tạ Thu Thâu là người tổ chức và lãnh đạo phong trào Tả Đối lập
Trốt-kít (L'Opposition de Gauche), ông hoạt động cách mạng bằng nhiều
phương tiện.
Tạ Thu Thâu (5 tháng 5 năm 1906–1945) là một
nhà cách mạng Việt Nam đầu thế kỷ 20, một lãnh
tụ Cộng sản Đệ Tứ thời sơ khai của các phong trào cộng sản tại Đông Dương.
Về báo chí, ông xuất bản tờ Vô
sản (tháng 5 năm 1932), làm
báo Pháp ngữ La Lutte (Tranh đấu; tháng 4 năm 1933); nhóm trí thức làm báo này được
gọi là "Les Lutteurs" (nhóm Tranh đấu) theo tên tờ báo. Có tên trong
đó còn có Nguyễn An Ninh, Phan Văn
Hùm, Huỳnh Văn Phương, Trần Văn Thạch và Dương Bạch Mai.
Nguyễn An Ninh (1900 - 1943) là nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu tôn giáo và là nhà
cách mạng ở đầu thế kỷ 20 trong lịch sử Việt Nam.
Phan Văn Hùm (9 tháng 4 năm 1902 - năm 1946), bút danh Phù Dao, là một nhà báo, nhà văn, nhà cách mạng, và là
lãnh tụ phong trào Cộng sản Đệ Tứ tại Việt Nam.
Dương Bạch Mai (1904-1964) là một nhà hoạt động cách mạng dân tộc, nhà
chính trị, ngoại giao Việt Nam, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, đại biểu Quốc
hội Việt Nam khóa II.
Trần Văn Thạch tốt nghiệp cử nhân giáo khoa Văn chương Đại
học Sorbone (Paris) ngày 2-11-1929, và về nước đầu năm 1930, (Trần Mỹ Châu và
Phan Thị Trọng Tuyến, sđd.
tr. 61), trước khi xảy ra cuộc biểu tình trước điện Élysée (văn phòng tổng
thống Pháp) ngày 22-5-1930, để phản đối nhà cầm quyền Pháp ở Đông Dương đàn áp
dã man cuộc tổng khởi nghĩa của Việt Nam Quốc Dân Đảng
Vì những hoạt động này Tạ Thu Thâu bị chính quyền thực dân Pháp
bắt giam từ tháng 8/1932 đến tháng 1/1933.[78]
Ngay sau khi cấm Đại Việt Quốc dân Đảng hoạt động, Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa tố cáo những người Trotskyist (nhóm La Lutte và nhóm Liên minh
Cộng sản Quốc tế) là kẻ thù của mình.
Đảng cộng sản Đông Dương và những người Trotskyist từ lâu đã chỉ
trích nhau là tay sai đế quốc. Tuy nhiên xung đột của hai nhóm này trước năm
1945 chỉ thể hiện bằng báo chí, diễn thuyết, truyền đơn.
Sau năm 1945, hai nhóm bất đồng quan điểm về việc thực hiện cách
mạng xã hội và cách đối phó với việc Đồng Minh đổ bộ vào Nam Kỳ. Những người
Trotskyist muốn thực hiện ngay lập tức một cuộc cách mạng xã hội và vũ trang
quần chúng chống lại lực lượng Đồng Minh còn Đảng cộng sản Đông Dương muốn thực
giải phóng dân tộc trước rồi làm cách mạng xã hội đồng thời thỏa hiệp với Đồng
Minh để giành độc lập từng bước.[79]
Ngày 7 và 8 tháng 9 năm 1945, một số thành viên Trotskyist cùng tín
đồ Phật giáo Hòa Hảo tham
gia một cuộc tấn công đẫm máu nhưng bất thành nhằm vào các thành viên Việt Minh
ở Cần Thơ
Phật giáo Hòa Hảo, hay còn gọi là đạo Hòa Hảo, là một tông phái Phật giáo do Huỳnh Phú Sổ khai lập năm 1939, lấy pháp môn Tịnh Độ tông làm căn bản và chủ trương tu hành tại gia
Họ tổ chức một cuộc biểu tình của khoảng 20.000 tín đồ Phật giáo
Hòa Hảo với các khẩu hiệu "Võ trang quần chúng chống thực dân Pháp. Tẩy
uế các phần tử thúi nát trong ủy ban Hành chánh Nam bộ". Việt Minh huy
động Thanh niên Tiền phong bắn vào đoàn biểu tình khiến nhiều người
chết và bị thương.[79]
Ngay sau đó, Dương Bạch Mai tống
giam những người Trotskyist tại Sài Gòn. Binh lính Anh tìm thấy họ đêm
22/9/1945 và giao nộp cho người Pháp.[79] Sau khi
được thả, những người Trotskyist tổ chức tấn công quân Anh, Pháp theo lời kêu
gọi Nam Bộ kháng chiến của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ do Trần Văn Giàu đứng
đầu.
Trần Văn Giàu (6 tháng 9 năm 1911 – 16 tháng 12 năm 2010) là nhà hoạt động cách mạng, nhà khoa học, nhà nghiên cứu
lịch sử, triết học và nhà
giáo Việt Nam.
Trong một đợt tổng rút quân của lực lượng kháng chiến Nam Bộ
giữa tháng 10/1945, Đảng cộng sản Đông Dương đã truy lùng, bắt giữ và hành
quyết một cách có hệ thống khoảng 20 lãnh đạo phe Trotskyist trong đó có Phan Văn
Hùm, một lãnh đạo có uy tín của phe Trotskyist. Những thành viên
Trotskyist khác phải nương tựa Hòa Hảo và các đảng phái quốc gia khác ở Đồng bằng sông Cửu Long.[79]
Vị trí vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong bản đồ Việt Nam (Màu xanh lá)
Cuối năm 1945, trên đường ra Hà Nội, vừa đến Quảng Ngãi, ông bị
giết.[80]. Một số ý kiến khác cho rằng
sau khi Nhật đảo chính Pháp vào tháng 9 năm 1945, Tạ Thu Thâu về Nam Kỳ. Trên
đường về, ông bị Việt Minh bắt và sau đó xử tử tại Quảng Ngãi.[81] Phan Văn Hùm cũng là một thành viên nổi bật
trong nhóm Trotskyist. Đầu năm 1946, khi Pháp đánh chiếm lại Nam Bộ, Phan Văn Hùm bị Kiều Đắc Thắng giết tại miền Đông Nam Bộ.
Đông Nam Bộ là một trong hai phần của Nam Bộ Việt Nam, có tên
gọi khác ngắn gọn được người dân Việt Nam thường gọi
là Miền Đông. Vùng Đông Nam Bộ có một thành phố và 5 tỉnh: Thành phố Hồ Chí
Minh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai,Tây Ninh
Tại miền Bắc, các chính quyền địa phương được lệnh phát hiện,
bắt giữ và tống giam những người Trotskyist tuy Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa không ra văn bản nào cấm lực lượng này hoạt động. Đến năm 1946, những người
Trotskyist tại miền Bắc không còn là mối lo ngại đối với chính quyền hoặc không
còn người Trotskyist nào bị phát hiện. Trên báo chí, từ Trotskyist vẫn tiếp tục
xuất hiện là để cảnh cáo những nhân viên nhà nước công khai phàn nàn đồng lương
không đủ sống hay những người dám đấu tranh để người lao động kiểm soát nhà
máy, xí nghiệp.[82]
Hòa Hảo
Tây Nam Bộ là nơi phát tích của giáo phái Hòa Hảo. Đa số tín đồ
là những người dân hiền hòa, yêu nước. Nhằm thực hiện chính sách đại đoàn kết
toàn dân, Ủy ban nhân dân Nam Bộ mới thành lập sau Cách mạng tháng Tám đã mời
người sáng lập giáo phái Hòa Hảo là ông giáo chủ Huỳnh Phú Sổ giữ chức ủy viên
đặc biệt của Ủy ban. Tuy nhiên, theo Việt Minh, một số lãnh đạo Hòa Hảo có
nhiều tham vọng về quyền hành đã lợi dụng danh nghĩa của giáo phái Hòa Hỏa đòi
giao những tỉnh có đông tín đồ (như Cần Thơ, Long Xuyên, Châu Đốc) cho họ cai
quản, quản lý. Khi yêu sách này không được đáp ứng, họ 2 lần tổ chức biểu tình
tuần hành, kéo vào thị xã Long Xuyên (cuối tháng 8-1945) và thị xã Châu Đốc
(đầu tháng 9-1945) định gây bạo loạn cướp chính quyền. Lực lượng vũ trang cách
mạng được huy động đến kịp thời giải tán.[83] Theo
Archimedes L.A Patti, Hòa Hảo chống lại chủ trương của Việt Minh muốn đàm phán
với Đồng Minh nên tổ chức biểu tình đòi vũ trang quần chúng chống lại việc quân
Anh, Pháp đổ bộ vào Nam Kỳ[84].
Ngày 9/9/1945, những người đứng đầu Phật giáo Hòa Hảo lại tổ
chức tuần hành ở thị xã Cần Thơ với lý do "đi rước Đức Thầy", thực
chất là dự định cướp chính quyền. Chính quyền tỉnh Cần Thơ giải tán cuộc biểu
tình này, bắt những người cầm đầu, đưa ra tòa xét xử và kết án tử hình 3 người
đứng đầu. Đối với tín đồ, chính quyền giải thích ý đồ của lãnh đạo Hòa Hảo,
khuyên họ trở về nhà tiếp tục làm ăn, không để bị lợi dụng.[83]
Với chủ trương đại đoàn kết toàn dân, ngày 6 tháng 2 năm 1946,
tại Chợ Mới (Long Xuyên), Nguyễn Hữu Xuyến, Trung đoàn trưởng Khu 8, đã ký với
Trần Văn Soái (Năm Lửa), thủ lĩnh một nhóm Hòa Hảo Dân Xã, một thỏa ước nhằm
gác bỏ mọi hiềm khích và hiểu lầm cũ, cùng nhau đoàn kết chống thực dân Pháp[83]. Thỏa ước này gồm 3 điều
khoản:
1.
Hai bên cam kết không chống lại nhau.
2.
Khi một bên bị Pháp tấn công thì bên kia ứng cứu.
3.
Hai bên phối hợp tổ chức đánh Pháp.
Tháng 6 năm 1946 Hòa Hảo tổ chức lại lực lượng vũ trang lấy tên Nghĩa
quân Cách mạng Vệ quốc Liên đội Nguyễn Trung Trực[85]. Pháp
lợi dụng những người chống chính quyền của Việt Minh trong đạo Hòa Hảo, hỗ trợ
trang bị và cung cấp tiền bạc cho họ[83]. Pháp mua chuộc những người
đứng đầu Hòa Hảo có tư tưởng chống Việt Minh, lập ra nhiều đơn vị vũ trang mới
ngoài những đơn vị vũ trang Hòa Hảo khác thành lập từ năm 1944, chiếm cứ một số
vùng ở Tây Nam Bộ, gây ra nhiều tội ác với dân chúng.[83] Được Pháp trợ giúp, những người chống Việt
Minh lập ra 4 nhóm nhằm mục đích để chống lại Việt Minh. Các nhóm này gồm:
1.
Nhóm Trần Văn Soái (Năm Lửa), đóng tại Cái Vồn (Vĩnh Long).
2.
Nhóm Lâm Thành Nguyên (Hai Ngoán), đóng tại Cái Dầu (Châu Đốc).
3.
Nhóm Lê Quang Vinh (Ba Cụt), đóng tại Thốt Nốt (Long Xuyên).
Sau một thời gian tạm hòa hoãn với Việt Minh, từ tháng 3-1947,
nhóm Trần Văn
Soái bỏ
không tham gia kháng chiến do Việt Minh lãnh đạo nữa, mà cùng một tiểu đoàn lê
dương Pháp mở cuộc càn quét lớn vào 5 làng ở vùng Tân Châu (Châu Đốc). Đại đội
65 Vệ quốc đoàn cùng dân quân du kích địa phương đã đánh trả quyết liệt, buộc
lực lượng của Năm Lửa và quân Pháp phải rút lui.[83]
Cuối tháng 3 đầu tháng 4-1947 ở Tịnh Biên, Tri Tôn (Châu Đốc),
lực lượng chống Việt Minh đội lốt Hòa Hảo và Cao Đài Tây Ninh liên tục đánh phá
vùng Việt Minh kiểm soát, tàn sát dã man thường dân, đốt phá xóm làng, truy
lùng cán bộ Việt Minh và quần chúng cốt cán của kháng chiến.[83]
Những người cầm đầu Dân xã Hòa Hảo phát động một cuộc tắm máu ở
Tây Nam Bộ vào ngày 6/4/1947. Những người dân không theo Dân xã Hòa Hảo đều bị
xem là kẻ thù, bị giết, buộc đá vào cổ, thả trôi sông. Dân chúng vô cùng phẫn
uất trước hành động dã man của Dân xã Hòa Hảo.[83] Ngoài
việc giết hại dân thường, quân Dân xã Hòa Hảo còn tổ chức các hành động cướp
phá ở các tỉnh Long Xuyên, Châu Đốc, Cần Thơ.[83]
Ngày 16 tháng
4 năm
1947 Giáo chủ Phật giáo Hòa Hảo Huỳnh Phú Sổ đột
ngột mất tích khi đến Tân Phú, Đồng Tháp Mười để hòa
giải xung đột giữa Việt Minh và Phật giáo Hòa Hảo. Các tài liệu của phương Tây, Việt Nam Cộng hòa đều cho
rằng Việt Minh thủ tiêu Huỳnh Phú Sổ.[86][87][88]
Năm 1947, các lực lượng Việt Minh vừa tổ chức tuyên truyền vũ
trang, vừa mở một trận đánh lớn tại Kinh 13. Chỉ huy quân sự của Dân xã Hòa Hảo
lừa dối tín đồ nói: "Súng Việt Minh bắn không nổ!", xua tín đồ tràn
vào trận địa của Việt Minh. Lực lượng vũ trang của Việt Minh một mặt giải thích
cho các tín đồ hiểu, mặt khác đánh quân của Dân xã Hòa Hảo, diệt nhiều lính, thu
nhiều súng, có 1 Bazoka. Ở khu vực giữa Phú An - Phú Lâm (Tân Châu), Đại đội 65
đánh bật lực lượng của Dân xã ra khỏi vùng này. Việt Minh mở rộng công tác vũ
trang tuyên truyền về hướng Thoại Sơn, tiếp tục tiến công ở Ba Thê, đánh lính
lê dương đi tàu sắt đổ bộ lên Mốp Văn và Núi Sập, diệt trên 200 lính.[83]
Tháng 6/1947, nhằm thu hút tín đồ Hòa Hảo tạo thành khối đoàn
kết các lực lượng chống Pháp, Việt Minh thành lập Ban Hòa Hảo vận tại Chợ Mới -
Nhà Bàn, tập trung hoạt động vùng Long Xuyên, Châu Đốc, tuyên truyền chính sách
đại đoàn kết dân tộc, vận động tín đồ Hòa Hảo cùng toàn dân kháng chiến chống
xâm lược Pháp.[83]
Do Phật giáo Hòa Hảo có tín đồ rất đông ở miền Tây, nhất là các
tỉnh: Long Xuyên, Châu Đốc, Hà Tiên, Cần Thơ… Đạo này có tổ chức chính trị là Việt Nam Dân chủ Xã hội Đảng làm nòng cốt, nên có nhiều diễn biến phức
tạp ngay cả trong nội bộ của đạo. Những người chống Việt Minh đã lợi dụng danh
nghĩa đạo Hòa Hảo, tổ chức nhiều lực lượng vũ trang hợp tác với Pháp, áp bức
khủng bố dân chúng, gây ra nhiều tội ác.[83]
Dù vậy, đa số tín đồ là nông dân, khi Việt Minh tích cực vận
động thì lần lượt họ giác ngộ và tham gia cuộc kháng chiến do Việt Minh lãnh
đạo. Sư thúc Huỳnh Văn Trí là người chỉ huy một đơn vị vũ trang trong kháng
chiến đã có công lớn trong công cuộc vận động tín đồ Hòa Hảo tham gia kháng
chiến. Trong những năm 1949 - 1950, nhiều đồn bót đã án binh bất động,
"trung lập hóa", không đàn áp dân chúng và tránh không đụng độ với
lực lượng Việt Minh.[83]
Cao Đài
Đạo Cao Đài là một tôn giáo được thành lập ở Việt Nam vào đầu thế kỷ XX, năm
1926. Tên gọi Cao Đài theo nghĩa đen chỉ "một nơi cao",
nghĩa bóng là nơi cao nhất ở đó Thượng đế ngự trị; cũng là danh xưng rút gọn
của Thượng đế trong
tôn giáo Cao Đài, vốn có danh xưng đầy đủ là Cao
Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát. Để tỏ lòng tôn kính, một số các tín đồ
Cao Đài thường gọi tôn giáo của mình là đạo
Trời.
Cả người Nhật lẫn
Việt Minh đều tranh thủ ra sức lôi kéo các nhóm Cao Đài. Do sự vận động của các
cán bộ Việt Minh, một nhóm các chức sắc Cao Đài, nòng cốt ở các phái Tiên
Thiên, Ban Chỉnh Đạo và Minh Chơn
Đạo, đã bí mật thành lập Hội Cao Đài Cứu Quốc. Hội
hoạt động chủ yếu ở các vùng xa ở Tây Nam Bộ, bí
mật tập hợp lực lượng trên nền tảng Thanh niên Đạo đức đoàn dưới sự lãnh đạo
của Cao Triều Phát cố vấn
Ủy ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ, có xu hướng chống cả Pháp lẫn Nhật. Người Nhật thì can
thiệp mở lại Tòa Thánh Tây Ninh tại Sài
Gòn, đổi lại việc Giáo sư Thượng
Vinh Thanh (Trần Quang Vinh), người tạm thời thay
mặt Hộ pháp Phạm Công Tắc lãnh
đạo các tín đồ Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh, tập hợp các tín đồ hợp tác với quân đội Nhật để
chống Pháp.
Mặt tiền Tòa
Thánh Tây Ninh
Cao Triều Phát (1889-1956), tự Thuận Đạt, là một nhân sĩ trí
thức Việt Nam thời cận đại. Ông cũng là một tín đồ cao cấp của Cao Đài Minh Chơn Đạo, từng là Đại biểu quốc hội Việt Nam Dân chủ cộng
hòa, Hội trưởng Cao Đài Cứu Quốc 12 phái hiệp nhất, Chưởng quản Cửu Trùng Đài Hội Thánh Cao Đài
Duy Nhứt.
Khá đông tín đồ Cao Đài được tuyển làm nhân công của xưởng đóng
tàu Nichinan của quân đội Nhật tại Nam Bộ. Một
lực lượng bán vũ trang Cao Đài được ra đời với tên gọi Nội ứng nghĩa binh, dưới
danh nghĩa được Hoàng thân Cường Để chỉ thị
thành lập để liên minh với Nhật Bản.
Kỳ Ngoại hầu Cường Để (chữ Nho: 畿外侯彊㭽; 1882–1951) là Hoàng thân triều Nguyễn (cháu bốn
đời của Nguyễn Phúc Cảnh), và là một nhà cách mạng Việt Nam vào đầu thế kỷ 20
Trong Cách mạng tháng Tám, nhiều nhóm bán vũ trang Cao
Đài đã gia nhập Cao Đài Cứu Quốc và tham gia giành chính quyền ở khắp Nam Bộ.
Sau khi giành được chính quyền cuối tháng 8 năm 1945, nhiều
chức sắc Cao Đài được chính quyền Việt Minh mời ra tham chính. Tại Tây Ninh,
một tín đồ Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh là ông Trương Văn Xương được mời làm Phó
Chủ tịch Ủy ban Hành chánh tỉnh, một chức sắc Cao Đài thuộc Tòa Thánh Tây Ninh
khác là Giáo sư Thượng
Chữ Thanh (Đặng Trung Chữ) được mời làm cố vấn.
Khi Pháp tái chiếm Nam Bộ, các
nhóm lực lượng vũ trang Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh tham chiến tại các mặt trận
số 1 và số 2, chiến đấu ở mặt Đông và Bắc Sài Gòn. Sau khi vào Nam, đặc phái
viên Trung ương Nguyễn Bình đã tổ
chức hội nghị An Phú Xã, thống nhất tổ chức các đơn vị vũ trang thành các chi đội Vệ Quốc đoàn.
Nguyễn Bình (1906 - 1951) là Trung tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt
Nam, lãnh đạo quân dân miền Nam Việt Nam kháng chiến chống
Pháp.
Lực lượng vũ trang Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh được tổ chức thành
2 chi đội số 7 do Nguyễn Thanh Bạch chỉ huy
và chi đội số 8 do Nguyễn
Hoài Thanh chỉ huy.
(Nguyễn
Thanh Bạch:Nguyễn Thành Phương (1912-?) là một chỉ huy quân sự cao cấp trong Lực lượng
vũ trang của Đạo Cao Đài.)
Tuy nhiên, trước sức mạnh của quân Pháp, các mặt trận nhanh
chóng tan vỡ. Nhiều đơn vị vũ trang tan rã, hoặc trở thành những lực lượng quân
phiệt cát cứ, không chịu sự chỉ huy thống nhất. Một số chức sắc cao cấp và chỉ
huy quân sự Cao Đài đã đưa lực lượng của mình tự rút về Tây Ninh và tự xây dựng
các căn cứ để bảo vệ Tòa Thánh Tây Ninh.
Hành động cát cứ này là lý do để các phần tử Việt Minh quá khích
lên án các tín đồ Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh là phản bội. Một vài cuộc xung đột
đẫm máu đã nổ ra bắt nguồn từ những tín đồ Cao Đài và các phần tử Việt Minh quá
khích. Chi đội số 7 và số 8 do Cao Đài chỉ huy bị Việt Minh bao vây tước khí
giới. Giáo sư Thượng
Vinh Thanh (Trần Quang Vinh) cũng bị bắt tại Chợ Đệm và bị giải giam tại Cà Mau cùng với Giáo sư Hồ Văn Ngà, Chủ
tịch Việt Nam Độc lập Đảng.
(Việt Nam Quốc gia Độc lập
Đảng (ban đầu có tên gọi Việt Nam
Chính đảng) là một tổ chức chính trị dân tộc thành lập ngày 10 tháng 3 năm 1945
do Trần Văn Ân, Nguyễn Văn Sâm, Hồ Văn Ngà và Ngô Tấn Nhơn do một số người của Việt Nam Cách mệnh Đảng, thành lập năm 1939, sau là Việt Nam Nhân dân
Cách mệnh Đảng, Việt Nam Quốc gia Đảng, là một bộ phận Việt Nam Phục quốc Đồng
minh Hội. Từ 1945 ở Nam Kỳ, tham gia phong trào
chống việc Pháp tái chiếm Đông Dương. Chủ tịch đảng là Hồ Văn Ngà. Tổng thư ký là Phạm Ngọc Thạch. Đảng có sự hỗ trợ của giáo phái Hòa Hảo.)
Nắm được sự mâu thuẫn này và để tranh thủ thêm đồng minh trong
cuộc chiến chống Việt Minh, chính quyền Pháp cho phép Hộ pháp Phạm Công Tắc trở về Tòa Thánh Tây Ninh, đổi lại các tín đồ Cao Đài sẽ
không tấn công người Pháp và được
quân Pháp bảo trợ. Thậm chí, chính quyền Pháp còn cho phép các lãnh thổ do Tòa Thánh Tây Ninh kiểm
soát có quyền tự trị. Lực lượng vũ trang Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh được chính
quyền Pháp bảo trợ và trang bị vũ khí, do Trung tướng Trần Quang Vinh làm Tổng tư lệnh, Thiếu tướng Nguyễn
Văn Thành làm
Tham mưu trưởng[90], có
vai trò như một lực lượng bổ sung (Forces supplétives), hỗ trợ quân Pháp trong
các chiến dịch tấn công Việt Minh.
Bất đồng với sự hợp tác này, một số chức sắc Cao Đài Tòa Thánh
Tây Ninh tham gia kháng chiến đã gia nhập Cao Đài Cứu Quốc, mở rộng thành Cao
Ðài Cứu Quốc 12 phái Hiệp Nhứt. Các lực lượng vũ trang của Cao Đài Cứu Quốc
được tập hợp thành Trung đoàn 124, chiến đấu cho đến hết cuộc Kháng chiến chống Pháp dưới quyền chỉ huy của Việt Minh. Phản ứng
trước việc này, lãnh đạo Tòa Thánh Tây Ninh tuyên bố trục xuất các chức sắc và
tín đồ Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh nào tham gia Cao Đài Cứu Quốc.
Bình
Xuyên Thiên chúa giáo
Trong chiến tranh
Đông Dương
Năm 1951, đảng
Cộng sản ra hoạt động công khai, Việt Minh và Liên Việt chính thức hợp nhất, lấy tên là Mặt trận
Liên Việt (3 tháng 3 năm
1951), tuy vậy Mặt trận Liên Việt vẫn được nhiều người quen gọi là Việt Minh.
Sau năm 1955, Mặt
trận Liên Việt tuyên bố hoàn thành nhiệm vụ và tự giải tán. Ngày 10 tháng
9 năm 1955, một
tổ chức kế thừa Mặt trận Liên Việt là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ra đời và hoạt động cho đến ngày nay.
Tên gọi Việt Cộng
và Vi Xi (VC)
Năm 1954, tại Điện Biên Phủ quân Pháp đã đầu hàng. Theo quy định của Hiệp định Genève được ký
kết tại Genève, Thụy Sĩ, Việt
Nam được tạm thời chia cắt thành hai vùng tập trung quân sự và một cuộc tổng
tuyển cử tự do trên toàn quốc sẽ được tổ chức trong vòng 2 năm và thống nhất đất
nước. Phần lớn lực lượng của Việt Minh được tập trung về phía Bắc vĩ tuyến 17.
Quân đội thực dân Pháp và đồng minh Quân đội Quốc gia Việt Nam tập trung về phía Nam vĩ tuyến 17.
Các nhà lãnh đạo Việt Minh tin rằng với sự ủng hộ của đa số dân
chúng, họ chắc chắn sẽ giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử. Tuy nhiên, Ngô Đình Diệm, dựa vào sự ủng hộ của Hoa Kỳ thông qua Chính sách Truman, đã đè bẹp lực lượng dân chủ
đối lập, kẻ thù cá nhân cũng như các nhân vật tình nghi ủng hộ cộng sản tại
miền Nam và tuyên bố thành lập nước Việt Nam Cộng Hòa và từ
chối tiến hành tổng tuyển cử.
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, tiếp tục đấu tranh để thống
nhất đất nước bằng tổng tuyển cử theo hiệp định Genève.
Một phần lực lượng Việt Minh tại miền Nam lui vào hoạt
động bí mật và sau này đã tuyên bố thành lập Mặt trận dân tộc Giải phóng
Miền Nam Việt Nam vào 1960.
Trong các tài liệu, sách báo của Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa, họ
được gọi là Việt Cộng, còn
sách báo phương Tây gọi là Viet
Cong, hay Victor Charlie, Vietnamese Communist hay V.C. (Vi Xi).
Sau khi Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố "giải
tán", nó là một tổ chức chính trị tham gia bầu cử và nắm chính quyền, là
thành viên của Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, sau lại tách ra, tồn tại đến
năm 1951.
Trong cuộc chiến với người Pháp, Việt Minh là vũ khí chính trị
hiệu quả do Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập nhằm thu hút mọi tầng lớp người
dân, kể cả những người không Cộng sản tham gia chiến đấu dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
No comments:
Post a Comment