Cách nay đúng 48 năm, quân đội VNCH vượt biên qua Campuchia để diệt
cộng
Ngày 29
tháng 04, 1970
·
1970 – Chiến tranh Việt Nam: Quân Việt Nam Cộng hoà và Hoa
Kỳ xâm nhập Campuchia để tìm
kiếm "Việt Cộng".
Chiến dịch Campuchia
Một
phần của Chiến tranh Việt Nam
Bản đồ chiến dịch
Kết quả:
Hoa Kỳ thu giữ khối
lượng lớn vật tư chiến tranh của quân Giải phóng; mở rộng nội chiến Campuchia.
Quân giải phóng kiểm soát thêm nhiều
vùng tại Campuchia
Tham chiến
Chỉ huy
Lực lượng
> Hoa Kỳ: 50.659 | ~40.000
VNCH: 58.608 |
Tổn thất
Nguồn 1: 434 chết, 2.233 bị thương, 13 mất tích | Không rõ
809 chết,
3.486 bị thương | (Hoa Kỳ tuyên bố có 12.354 chết
hoặc bị thương, 1.177
Kế hoạch can thiệp
của Hoa Kỳ
Sihanouk năm
1983
Tuy nhiên ông bị chống đối bởi phe Khmer xanh (ủng hộ Mỹ) lẫn phe Khmer Đỏ (ủng hộ Trung Quốc). Do những rắc rối ở
Việt Nam gia tăng, ông cố gắng giữ cho đất nước một thái độ trung lập.
Campuchia đồng thời có quan hệ ngoại giao với cả Mỹ và Trung Quốc.
Năm 1965, sau khi người Mỹ đưa quân vào Việt Nam bảo
vệ Việt Nam Cộng hòa ông
chuyển hướng sang ủng hộ Trung Quốc đồng thời cắt đắt quan hệ ngoại giao với Mỹ
và Anh. Ông
cũng đồng ý cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sử dụng các tuyến đường vận chuyển vũ khí
vào miền Nam trên lãnh thổ Campuchia và cho phép Quân Giải phóng miền Nam Việt
Nam thiết
lập các căn cứ dọc theo biên giới Việt Nam - Campuchia và tin tưởng Trung
Quốc sẽ bảo đảm vị thế cho mình.
Sau Sự kiện Tết Mậu Thân, tướng William Westmoreland tìm kiếm sự ủng hộ cho việc tấn công truy
quét các căn cứ của Quân giải phóng miền Nam và Trung ương cục miền Nam ở Campuchia.
William
Childs Westmoreland
Trung ương Cục
miền Nam (Central Office for South Vietnam)
Lo ngại người Mỹ, Sihanouk cho phép họ được quyền truy đuổi Quân
giải phóng, miễn là không người dân Campuchia nào bị ảnh hưởng. Người Mỹ đề
xuất một chiến dịch đánh bom ngắn hạn xuống các căn cứ của Quân giải phóng miền
Nam ở Campuchia dưới sự hỗ trợ tình báo từ người của Sihanouk, nhưng chiến dịch
này lại kéo dài tới 14 tháng và làm Campuchia mất ổn định.
Khi còn là Phó Tổng thống Mỹ, Nixon đã coi Campuchia là một khâu trọng yếu
trong việc giành thắng lợi ở Việt Nam. Khi làm Tổng thống Mỹ, Nixon đưa ra một
kế hoạch nhằm biến Campuchia đang cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ, dựa vào sự
ủng hộ của khối các nước Xã hội chủ nghĩa thành một quốc gia thân Mỹ.
Richard
Milhous Nixon
Còn Creighton
Abrams, Tư lệnh quân Mỹ ở miền Nam Việt Nam thì cho rằng Campuchia là
nơi đứng chân của Trung ương Cục miền Nam và Bộ chỉ huy Quân giải phóng miền Nam. Vì
vậy, viên tư lệnh chiến trường này nhận định, nếu phá được "thánh đường Việt cộng" ở Campuchia, cách mạng miền Nam sẽ bị bóp
nghẹt, chiến tranh Việt Nam sẽ kết thúc trong vòng một năm. Creighton
Abrams đề nghị
Nixon dùng B-52 đánh
vào khu căn cứ 353 (vùng Móc Câu và Mỏ Vẹt bên kia biên giới Campuchia), nơi mà
Creighton Abrams cho rằng Trung ương Cục miền Nam đang đứng chân.
Đề nghị của Abram được Nixon chấp thuận, bởi trong nhìn nhận của
giới lãnh đạo Washington, "một cuộc chiến tranh không quân ở
Campuchia có thể giữ bí mật mà vẫn đạt được các mục tiêu cắt đứt các đường tiếp
tế và phá huỷ các căn cứ của địch. Quan trọng hơn cả là nó có thể buộc
Campuchia bỏ chính sách lâu nay của họ"
Tháng 2-1969, sau gần bốn năm gián đoạn, Campuchia và Mỹ đã lập
lại quan hệ ngoại giao ở cấp đại sứ. Chính Đại sứ quán Mỹ ở Phnôm Pênh cùng với
Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã
ủng hộ Lon Nol - một đại diện phái cực hữu trong Chính phủ Campuchia do
Sihanouk làm Quốc trưởng, tiến hành các hoạt động quân sự tấn công Quân giải
phóng miền Nam. Đầu năm 1970, thừa lúc Sihanouk đi dưỡng bệnh ở Pháp, Lon Nol
và Sisowath Sirik Matak ra tuyên bố huỷ bỏ Hiệp định thương mại với
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hoà Miền Nam Việt Nam, đóng cảng Sihanoukville không cho vũ khí, quân trang, quân dụng của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cập cảng này tiếp tế cho Quân Giải phóng Miền Nam Việt
Nam.
Ngày 13-3-1970, Lon Nol phát đi tối hậu thư đòi tất cả các lực
lượng Quân giải phóng phải rời Campuchia trong vòng hai ngày. Hết thời hạn,
theo yêu cầu của Lon Nol, không quân và pháo binh Mỹ bắn phá dữ dội vào các
vùng dọc biên giới Campuchia - Việt Nam, nơi có các căn cứ kháng chiến của Quân
giải phóng.
Giữa tháng 2-1969, lực lượng không quân chiến lược Mỹ được lệnh
tiến hành các phi vụ B-52 đánh
phá căn cứ 353.
Ngày 18-3-1969, cuộc tiến công bằng B-52 mà phía Mỹ gọi là
"hoạt động bữa ăn" được thực hiện nhằm vào khu vực dọc theo biên giới
Campuchia - Việt Nam, khởi đầu cho việc leo thang mở rộng chiến tranh sang
Campuchia. Từ đó, đất nước Campuchia bước vào một thời kỳ đầy biến động.
Trong hơn 1 năm (từ tháng 3-1969 đến tháng 4-1970), lực lượng
không quân chiến lược Mỹ (B-52) đã thực hiện trên 3.630 phi vụ ném bom xuống
Campuchia, chiếm 60% tổng số phi vụ B-52 trên chiến trường Đông Dương trong
cùng thời gian đó.
Một chiếc B52
Hoa Kỳ và Việt Nam
Cộng hòa tiến vào Campuchia
Quốc hội
Campuchia quyết nghị bãi nhiệm Sihanouk
Ngày 18 tháng
3, 1970, trong lúc ông đang ở nước ngoài, Lon Nol - thủ tướng chính phủ - cho quân đội bắt
giữ chính quyền dân sự ở Phnompenh và bố trí xe tăng bao vây toà nhà Quốc hội
sau đó triệu tập Quốc hội bỏ phiếu phế truất Norodom
Sihanouk khỏi vị
trí Quốc trưởng và trao quyền lực khẩn cấp cho Lon Nol. Việc đàn áp đối lập và
các chính sách kinh tế sai lầm của Sihanouk, cũng như thái độ xích lại gần Việt
Nam và Trung Quốc của ông cùng với áp lực của Lon Nol khiến Quốc hội bỏ phiếu
bãi nhiệm ông. Sihanouk gọi đây là âm mưu đảo chính của CIA và buộc phải đi an
dưỡng ở biệt thự riêng của gia đình ông tại Riviera một thời gian. Với việc Quốc hội Campuchia quyết nghị bãi
nhiệm Sihanouk, quan hệ giữa Mỹ và Campuchia hoàn toàn thay đổi từ chỗ Sihanouk
đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ để xích lại gần các nước xã hội chủ nghĩa
như Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thì Campuchia do Lon Nol lãnh đạo trở thành
đồng minh của Mỹ. Đây là điều kiện quan trọng để Mỹ thực hiện ý đồ Việt Nam hóa chiến tranh là mở rộng chiến tranh ra toàn Đông Dương.
Sau đó, quân đội Campuchia tấn công các căn cứ của Quân giải
phóng miền Nam ở Campuchia nhưng bị đẩy lui. Không lâu sau, Không lực Hoa Kỳ bắt đầu
rải bom và nã pháo vào các căn cứ của Quân giải phóng miền Nam tại Campuchia.
Sau đó Quân lực Việt Nam Cộng hòa tiến vào nhưng lại gặp sự kháng cự mạnh của
đối phương. Tổng thống Nixon cũng cho quân vào Campuchia để hỗ trợ cho
nước này sau khi Thủ tướng Campuchia Lon Nol yêu cầu.
Ngày 22-4-1970, Nixon triệu tập Hội đồng
An ninh quốc gia Mỹ để thảo
luận về bước đi tiếp theo của Mỹ ở Campuchia. Trong cuộc họp này, giới lãnh đạo
Mỹ cho rằng, các vùng "đất thánh" Mỏ Vẹt và Móc Câu, nơi đứng chân
của cơ quan chỉ đạo quân Giải phóng miền Nam, sau 14 tháng B-52 ném bom, gần
như vẫn còn nguyên vẹn. Vì vậy, Mỹ quyết định phát động cuộc tiến công trên bộ
vào Campuchia để "chộp bắt" các cơ quan chỉ đạo quân Giải phóng miền
Nam, mở rộng chiến tranh ra toàn bán đảo Đông Dương.
Ngày 28-4-1970, một số đơn vị quân đội Sài Gòn vượt biên giới Campuchia tiến công khu vực
Mỏ Vẹt. Hai ngày sau, ngày 30-4-1970, theo lệnh của Nixon, Mỹ huy động năm vạn
quân Mỹ phối hợp với năm vạn quân Việt Nam Cộng hòa, mở cuộc tiến công quy mô lớn
vào Campuchia. Giờ đây, Chiến tranh Việt Nam đã thực sự mở rộng ra toàn cõi Đông Dương.
Chủ
trương của quân Giải phóng
Theo đánh giá của quân Giải phóng miền Nam, "ngày 30-4-1970, Mỹ đưa hơn 10 vạn -
vừa quân Mỹ vừa quân Sài Gòn, mở cuộc hành quân đánh chiếm Campuchia, nhằm cứu
bọn ngụy Lon Non đang có nguy cơ sụp đổ, triệt phá cái mà chúng gọi là
"đất thánh Việt cộng" trên đất Campuchia, biến nước này thành thuộc
địa kiểu mới, căn cứ quân sự của Mỹ, thực hiện ở đây một chiến lược chiến tranh
mới phù hợp với "học thuyết Níchxơn" - chiến lược "Khơme hóa
chiến tranh".
Ngay khi cuộc đảo chính ở Campuchia nổ ra, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã họp và nhận định: "Đây là nấc thang mới của đế quốc Mỹ
nhằm biến Campuchia thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của chúng,
xoá bỏ căn cứ và bàn đạp chiến lược của ta, cắt đứt tuyến tiếp tế hậu cần chi
viện cho chiến trường miền Nam, thực hiện âm mưu bóp nghẹt cách mạng miền
Nam." Phân
tích những thuận lợi và khó khăn của quân Giải phóng cũng như của Mỹ khi cuộc
đảo chính xảy ra, Bộ Chính trị chỉ rõ: "Cuộc
đảo chính ở Campuchia trước mắt có gây cho ta một số khó khăn về mặt hậu cần
tiếp tế, ta cần có những biện pháp thiết thực để khắc phục, nhưng Mỹ và tay sai
cũng gặp những khó khăn lúng túng về nhiều mặt, thế và lực bọn phản động ở
Campuchia nói chung là yếu. Mỹ đang xuống thang ở miền Nam đưa quân vào
Campuchia không phải dễ dàng, nhưng chúng tìm mọi cách để phối hợp. Ta vẫn có
nhiều thuận lợi lớn"
Trên cơ sở phân tích những thuận lợi và khó khăn của đôi bên
trên chiến trường, Bộ Chính trị chủ trương đẩy mạnh tiến công ở miền Nam, đồng
thời "tích
cực giúp đỡ cách mạng Campuchia giương cao ngọn cờ dân tộc chống đế quốc Mỹ và
bọn tay sai cực hữu". Bộ Chính trị chỉ thị cho lãnh đạo, chỉ
huy các chiến trường phải "nghiên
cứu tổ chức, bố trí lại lực lượng cho thích hợp với tình hình mới bảo đảm đẩy
mạnh tiến công ở miền Nam, giúp cách mạng Campuchia có hiệu lực vừa mạnh vừa
vững chắc, chủ động và lâu dài"
Diễn biến
cuộc tấn công
Các cuộc hành quân của Hoa Kỳ
Trong vòng hai tháng (từ ngày 30-4 đến ngày 30-6-1970), quân Mỹ
và quân lực Việt Nam Cộng hòa đã mở 23 cuộc hành quân, ồ ạt đánh sâu vào
đất Campuchia 30 km đến 40 km (có nơi đến 80 km), trên toàn
tuyến biên giới tiếp giáp với Việt Nam, tập trung vào các hướng đông và đông
nam Svay
Rieng, Mimốt - Snoul, Ta Keo - đông Campốt, trọng tâm là căn cứ Ba
thu và vùng Lưỡi Câu.
Quân giải phóng miền Nam rút ngay khi Mỹ tiến vào nhưng họ lại
kháng cự quyết liệt ở thị trấn Snoul. Hơn 90% thị trấn bị xóa sổ
sau 2 ngày bị oanh tạc bằng bom, na-pan và pháo. Quân
đội Mỹ cũng thông báo là đã phát hiện cách đó không xa một khu vực rộng 2 dặm
vuông của Quân giải phóng miền Nam dưới các tán rừng già gồm các hệ thống boong ke, lán
trại, lối mòn, ga-ra xe tải, nhà
ăn, chuồng nuôi heo, gà, bãi
tập bắn và cả hồ bơi. Quân
Mỹ kiểm tra thấy có tới hơn 400 lán trại, nhà kho và boong ke, chứa đầy lương thực, quần áo và thuốc men, 182 hầm vũ khí và đạn dược. Có hầm chứa tới 480 khẩu súng và 1 hầm
khác có 120.000 viên đạn.
Vài ngày sau trực thăng phát
hiện 4 xe tải của Quân Giải phóng đang di chuyển trên đường mòn giữa rừng già. Sau cuộc đọ súng với lực
lượng bộ binh, Quân giải phóng miền Nam rút lui, để lại phía sau 1 hầm đạn lớn
nhất được Hoa Kỳ khám phá trong cuộc chiến, với hơn 6 triệu rưởi viên đạn các
loại, hàng ngàn rốc két, tiểu liên, một
số xe vận tải và cả 1 Tổng đài điện thoại. Dù
không có tài liệu hay cơ sở hạ tầng rõ ràng nhưng người ta cho rằng đây chính
là trung tâm đầu não của Trung ương Cục miền Nam huyền thoại.
Xe tăng
tiến vào thị trấn Snoul
Đối với Tổng thống Nixon thì đây là một lễ Giáng sinh vui vẻ.
Cuộc xâm nhập là 1 thành công ngoài sức tưởng tượng. Chỉ trong 2 tuần chiến dịch đã loại được 4.793 vũ khí cá nhân, 730 súng cối, hơn 3
triệu viên đạn dành cho vũ khí cá nhân, 7.285
rốc két, 124 xe tải và 2 triệu pound gạo. Tuy
nhiên mục tiêu chính của cuộc tấn công là tiêu diệt đầu não quân Giải phóng thì
vẫn chưa thực hiện được.
Sau đó người Mỹ tăng cường thêm 31.000 người sang Campuchia nhằm
đẩy mạnh truy lùng. Tuy nhiên nó lại gây ra phản ứng dữ dội từ Pháp và Liên Xô vì hành động này mở rộng chiến tranh sang
Campuchia. Ở Mỹ, các cuộc biểu tình chống đối Nixon lại có dịp bùng phát.
Quân Giải phóng phản công
Đến tháng 5 năm 1970, trước tình hình mở rộng chiến tranh sang
Campuchia, Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam ra nghị quyết "Về tình hình mới ở bán
đảo Đông Dương và nhiệm vụ mới của chúng ta", nêu lên "sự phát triển mới của cục diện cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên chiến trường ba nước Việt Nam, Lào,
Campuchia; âm mưu và chủ trương chiến lược của địch; nhiệm vụ mới, những phương
châm chiến lược lớn nhằm đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nâng cao
sức mạnh đoàn kết chiến đấu của nhân dân ba nước Đông Dương, tiến lên giành
những thắng lợi mới."
Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, dưới sự chỉ đạo, chỉ huy
của Trung ương Cục và Quân uỷ miền, các đơn vị bộ đội chủ lực, hậu cần, lực
lượng bảo vệ căn cứ, kho tàng phối hợp với lực lượng du kích Campuchia tiến
công vào một số thị trấn, chi khu quân sự, kiểm soát thêm nhiều vùng nông thôn
thuộc tỉnh Krachiê (ở phía đông Campuchia), sáu huyện thuộc Ta Keo, Cam Pốt (ở nam và tây nam Campuchia), bao vây nhiều
vùng khác, đưa phong trào quần chúng vũ trang ở các tỉnh Soài Riêng, Kan
Đan, Ta Keo, Cam Pốt, Plây Veng...
phát triển mạnh.
Ở hướng bắc, Trung đoàn 205 và 207 tiến công Côngpông Thom,
Côngpông Chơnăng dọc Biển Hồ từ phía bắc xuống Précđam, từ Xiêm Riệp xuống Côngpông Thom. Hướng
đông bắc, hai trung đoàn thuộc Sư đoàn 5 chủ lực miền tiến công tỉnh lỵ Krachiê
(ngày 5-5), Stung cheng (ngày 18-5) và Mônđukiri. Cuối tháng 5,
Trung đoàn 5 Sư đoàn 5 tiến về phía tây, tăng cường cho mặt trận Bình Long - Phước Long. Tại đây, từ tháng 4-1970, Sư đoàn 1 chủ
lực miền và các đơn vị bộ binh, đặc công của Quân khu 9 đã giải phóng các khu vực Tani, Túcmia,
Kôngpông Trạch, Kép... cắt đứt đường số 4, đánh chiếm Côngpông Xpây, Kirirôm,
Kimini, giải phóng một vùng rộng lớn ở nam - bắc đường 5 với trên 50 vạn dân.
Tại hai tỉnh Soài Riêng và Srây Veng, Sư đoàn 9 chủ lực miền
phối hợp với Quân giải phóng Campuchia đánh chiếm nhiều vùng nông thôn từ biên
giới đến sông Mê
Kông, từ nam đường số 1 đến tây đường số 22, đồng thời liên tục tập
kích vào các cụm quân Mỹ trên các trục đường 1, 22, 15, bảo vệ hệ thống kho
tàng, bệnh viện, các cơ quan Trung ương cục.
Trên địa bàn tỉnh Côngpông Chàm, Sư đoàn 7 chủ lực miền cùng các
đơn vị thuộc khu vục Căn cứ 20 và lực lượng du kích cơ quan, bệnh viện đã
chiến đấu quyết liệt làm thất bại cuộc hành quân lớn của 21 tiểu đoàn quân Mỹ
và quân Sài Gòn. Đây là cuộc hành quân nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não của Quân
giải phóng miền Nam. Sau khi sử dụng một bộ phận lực lượng tập kích, phục kích
ghìm chân và tiêu hao quân Mỹ, tạo điều kiện cho việc di chuyển cơ quan, kho
tàng, bệnh viện về phía sau, từ ngày 11-5-1970, Quân giải phóng bắt đầu tập
trung lực lượng đánh mạnh vào các cụm hoả lực tại Krariêng, Sa Tum, Sóc Chum,
bẻ gãy các đợt tiến công của Sư đoàn 25 bộ binh và Trung đoàn 7 thiết giáp của
Mỹ.
Tại Thủ đô Phnôm
Pênh, đặc công biệt động Quân giải phóng và du kích Campuchia đẩy
mạnh các hoạt động quấy rối, tiêu hao, tiêu diệt sinh lực và phương tiện chiến
tranh, làm cho Phnômpênh hầu như bị biệt lập với cảng Côngpông Xom từ tháng 5-1970.
Cuộc rút lui
Trước việc không thể đạt mục tiêu và dưới áp lực phản đối của dư
luận Mỹ, Nixon rút quân Mỹ ra khỏi Campuchia 7 tuần sau đó, dù các cuộc oanh
tạc vẫn tiếp diễn. Cuộc hành quân mà Mỹ dự định kéo dài đến hết 1970 đã phải bỏ
dở giữa chừng mà mục tiêu chính của cuộc hành quân không đạt được: không tiêu
diệt được các cơ quan lãnh đạo Trung ương Cục miền Nam và Bộ Chỉ huy miền, chỉ triệt phá được một
phần hệ thống căn cứ, kho tàng, bệnh viện và các tuyến tiếp tế hậu cần của Quân
giải phóng miền Nam. Quân Mỹ để lại 20 tiểu đoàn quân Sài Gòn ở lại để giữ
những vùng làm bàn đạp trên đất Campuchia, đồng thời làm nòng cốt cho việc xây
dựng và hoạt động của quân Lon Nol.
Việc phát động cuộc tiến công sang Campuchia đã khiến Mỹ phạm
một sai lầm lớn về chiến lược. Việc mở rộng chiến tranh sang Campuchia
của chính quyền Mỹ càng khiến phong trào phản đối chiến tranh, phản đối chính
quyền dâng lên mạnh mẽ ở khắp nước Mỹ. (xem Thảm sát Đại học Tiểu bang
Kent)
Đến tháng 6-1970, sau hai tháng ròng rã, theo báo cáo của phía
Sài Gòn, đã có 7.450 lính Sài Gòn, và 2.765 lính Mỹ bị diệt. Cùng với du kích
Campuchia, lực lượng vũ trang quân Giải phóng đã kiểm soát hoàn toàn năm tỉnh
Đông Bắc Campuchia, chiếm 1/3 lãnh thổ nước này với hơn 4 triệu dân. Lực lượng vũ trang
chống Mỹ ở Campuchia từ mười đội du kích buổi đầu, đến giữa năm 1970 đã lên tới
chín tiểu đoàn, 80 đại đội tập trung, hàng trăm trung đội
du kích.
Quân lực Việt Nam Cộng hòa tiếp tục chiến đấu ở Campuchia dưới sự hỗ
trợ của Không lực Hoa Kỳ. Tuy vậy, thế đứng chân của họ
không vững chắc. Quân giải phóng miền Nam được triển khai ở đây liên tục tăng
cường sức mạnh. Phía Mỹ đề nghị ngừng bắn, bên nào ở yên chỗ nấy nhưng quân
Giải phóng phản đối vì họ rất tự tin ở thế thắng của mình. Đến cuối năm 1970, quân lực Việt Nam Cộng hòa đã bị đánh bật khỏi các đồn bốt, phải rút
trở lại bên kia biên giới.
No comments:
Post a Comment