Cách nay đúng 172 năm, Mỹ và Canada ký hiệp định Oregon xác định
ranh giới của hai nước ở vùng ngày nay là tiểu bang Oregon của Mỹ
Ngày 15
tháng 06, 1846
·
1846 – Hiệp định
Oregon xác định vĩ tuyến 49 độ Bắc từ dãy núi Rocky đến
eo biển Juan de Fuca là biên giới tự nhiên giữa Hoa Kỳ và Canada.
Hiệp định Oregon
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bản đồ biểu thị các khu vực đất bị tranh chấp
Hiệp định Oregon là một hiệp định giữa Vương quốc Anh và Hoa Kỳ được
ký kết ngày 15 tháng 6 năm 1846 tại Washington, D.C.
Vị trí Anh năm 1700
Hiệp định này chấm dứt tranh chấp ranh giới Oregon giữa Anh và Hoa Kỳ. Cả hai phía đều tuyên bố chủ quyền
đối với Xứ Oregon mà
cả hai cùng chiếm đóng kể từ khi Hiệp định 1818 ra
đời.
Bản đồ Xứ Oregon
Bối cảnh
Bài chi tiết: Tranh chấp ranh giới Oregon
Hiệp định 1818 ấn định ranh giới giữa Hoa Kỳ và Bắc Mỹ thuộc Anh nằm
dọc theo vĩ độ 49 bắc từ Minnesota đến
"Dãy núi Stony" (bây
giờ được biết là Rặng Thạch Sơn).
Phía tây của dãy núi này được người Mỹ biết với tên gọi là Xứ Oregon và người Anh gọi là tỉnh
Columbia hay Địa khu Columbia của Công ty Vịnh
Hudson.
Bản hiệp định gốc được lưu giữ tại Cực Lưu
trữ Văn khố Quốc gia Hoa Kỳ.
Hiệp định là văn bản cho phép hai phía cùng kiểm soát vùng đất
này trong thời gian 10 năm. Cả hai quốc gia có thể tuyên bố chủ quyền và cả hai
đều được bảo đảm quyền đi lại trong khắp vùng này.
Việc kiểm soát chung vùng này ngày càng trở nên khó chịu đối với
cả hai bên. Sau khi một phía Anh bác bỏ lời đề nghị của tổng thống Hoa Kỳ James K.
Polk vạch đường ranh giới tại vĩ tuyến 49 độ bắc, các đảng
viên Dân chủ theo
đường lối bành trướng kêu gọi sáp nhập bằng vũ lực toàn bộ vùng này lên đến vĩ
tuyến 54°40′ bắc.
James Knox Polk (2 tháng 11 năm 1795 - 15 tháng 6 năm 1849) là tổng thống thứ 11 của Hoa Kỳ, tại nhiệm từ 4
tháng 3 năm 1845 đến 4
tháng 3 năm 1849.
Vĩ tuyến 54°40′ bắc là phân giới phía nam của Châu Mỹ
thuộc Nga như đã được thiết lập qua các hiệp định song phương
được ký kết giữa Đế quốc Nga và
Hoa Kỳ (1824) và giữa Đế quốc Nga và Anh (1825).
Đế quốc Nga
ở đỉnh điểm:
Lãnh thổ Đế quốc Nga
Bảo hộ và phạm vi ảnh hưởng
Đế quốc Nga (tiếng Nga:
Российская Империя, Rossiyskaya
Imperiya) là một chính thể tồn tại từ năm 1721 cho đến khi tuyên bố
thành một nước cộng hòa vào tháng 8 năm 1917.
Tuy nhiên, sự bùng nổ Chiến tranh Mỹ-Mexico vào
tháng 4 năm 1846 đã khiến cho người Mỹ đổi hướng chú ý của họ cũng như các
nguồn lực quân sự cũng bị chuyển hướng cho chiến tranh.
Territorial organization of
Mexico between the First and Second Centralist Republic. Marked in red, the
land claimed for the republic of Texas.
Chiến tranh Hoa Kỳ-Mexico (tiếng Anh Hoa Kỳ: Mexican-American War
hay Mexican War, tiếng Tây Ban Nha México: La Intervención
Norteamericana hay La Invasión Estadounidense, La Guerra de
Defensa) là cuộc chiến giữa Hoa
Kỳ và México từ năm 1846 đến năm
1848. Nguyên
nhân chính là Hoa Kỳ chính thức sáp nhập lãnh thổ Texas vào
Hoa Kỳ năm 1845.
Thế cho nên một thỏa hiệp đạt được trong các cuộc thương lượng
đang diễn ra tại Washington, D.C.. Vấn đề được chính phủ Polk giải quyết để
tránh tình thế Hoa Kỳ phải đối phó với hai cuộc chiến tranh cùng lúc.
Các cuộc thương
thuyết
Hiệp định được thương thuyết bởi Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ James
Buchanan, sau này trở thành tổng thống, và đặc xứ Anh tại Hoa Kỳ
là Richard Pakenham.
James Buchanan (23 tháng 4 năm 1791 - 1 tháng 6 năm 1868) là tổng thống thứ 15 của Hoa Kỳ (1857–1861) và là tổng thống duy nhất trong lịch sử đến từ tiểu
bang Pennsylvania,
ông cũng là tổng thống duy nhất chưa bao giờ kết hôn.
Hiệp định được ký kết ngày 15 tháng 6 năm 1846.
Hiệp định Oregon ấn định biên giới Hoa Kỳ và Bắc Mỹ thuộc Anh ở
vĩ tuyến 49 độ Bắc, ngoại trừ đảo Vancouver vẫn
hoàn toàn thuộc về Anh.
Đảo Vancouver cùng với tất các đảo duyên hải hình thành
nên Thuộc địa
Đảo Vancouver năm 1849. Phần đất thuộc về Hoa Kỳ được tổ chức
thành Lãnh thổ Oregon vào
ngày 14 tháng 8 năm 1848 và về sau vào năm 1853, Lãnh thổ Washington được
thành lập từ lãnh thổ này. Phần đất thuộc Anh vẫn chưa được tổ chức cho đến năm
1858 khi Thuộc địa British Columbia được tuyên bố sau khi
có Cơn sốt vàng Fraser Canyon và vì lo sợ sự chú ý
của những người chủ trương bành trướng của Mỹ lại tái phát sinh. Hai thuộc địa
Anh kết hợp lại vào năm 1866 để trở thành Các thuộc địa thống nhất Đảo
Vancouver và British Columbia. Khi Thuộc địa British Columbia gia nhập Canada
năm 1871, vĩ tuyến 49 độ và các đường ranh giới biển được thiết lập theo Hiệp
định Oregon trở thành biên giới Hoa Kỳ-Canada.
Các quyết định được
đưa ra
Hiệp định xác định biên giới trong Eo biển
Juan de Fuca qua thông lộ biển chính. "Thông lộ biển
chính" không được xác định, khiến tăng thêm các cuộc tranh chấp
trong Quần đảo San Juan năm
1859.
Quần đảo San Juan
(màu vàng nhạt).
Các điều khoản khác gồm có:
·
Tàu thuyền ra vào "các thông lộ biển và eo biển, ở phía nam
vĩ tuyến 49 độ Bắc, vẫn được tự do và mở cho cả hai bên."
·
Công ty Nông nghiệp Vịnh Puget (một chi nhánh của Công ty Vịnh
Hudson) vẫn giữ quyền sở hữu bất động sản của họ ở phía bắc sông Columbia, và phải được bồi thường cho những
bất động sản mà công ty phải giao nộp nếu phía Hoa Kỳ yêu cầu thu hồi.
·
Quyền sở hữu bất động sản của Công
ty Vịnh Hudson và tất cả mọi thứ khác của Anh ở phía nam biên
giới mới phải được tôn trọng.
Các vấn đề nảy sinh
từ hiệp định
Các cuộc tranh chấp về Quần đảo San Juan, như có nhắc đến phía
trên, kéo dài cho đến khi thỏa thuận đạt được vào năm 1871. Hiệp định cũng gây
ra một hậu quả vô tình là đặt khu vực đất mà sau này có tên gọi là Point
Roberts, Washington nằm "lệch" phía bên kia biên giới. Đây là một
bán đảo nhô ra Vịnh Boundary về
hướng nam từ Canada và nằm ở phía nam vĩ tuyến 49 độ Bắc nên, theo hiệp định,
nó thuộc về Hoa Kỳ nhưng nằm biệt lập xa Hoa Kỳ.
USGS map showing Point Roberts
Xem thêm
Tham khảo và cước
chú
1.
^ officially titled the Treaty between Her Majesty
and the United States of America, for the Settlement of the Oregon Boundary and
styled in the United States as the Treaty with Great Britain, in Regard
to Limits Westward of the Rocky Mountains, and also known as the Buchanan-Pakenham (or Packenham) Treaty or
(sharing the name with several other unrelated treaties) the Treaty of
Washington
2.
^ “Convention
of Commerce between His Majesty and the United States of America.—Signed at
London, 20th October 1818”. Canado-American
Treaties. Université de Montréal. 2000. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2006.
3.
^ “Treaty
between Her Majesty and the United States of America, for the Settlement of the
Oregon Boundary”. Canado-American
Treaties. Université de Montréal. 1999. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2007.
No comments:
Post a Comment